Η Αγία Ευφημία έζησε στους χρόνους της βασιλείας του Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.) και καταγόταν από τη Χαλκηδόνα. Ο πατέρας της ονομαζόταν Φιλόφρων και ήταν πλούσιος συγκλητικός, η δε μητέρα της ονομαζόταν Θεοδωρησιανή κι ήταν γυναίκα ευσεβής και φιλάνθρωπος.
Εκείνη την εποχή, ο Διοκλητιανός κίνησε σκληρό διωγμό εναντίον των χριστιανών ενώ πρόβαλε με κάθε μέσο τη λατρεία των ειδώλων. Όταν έφθασε η γιορτή του θεού τους Άρεως, εζήτησε όλοι οι κάτοικοι να προσέλθουν στην εορτή και να προσφέρουν θυσίες. Όσοι δεν θα έρχονταν θα τιμωρούνταν με φοβερά κολαστήρια. Τότε όσοι ήσαν χριστιανοί συγκεντρώνονταν και κλείνονταν σε σπίτια ή κατάφευγαν στην έρημο, για να αποφύγουν την ειδωλολατρική γιορτή. Σε μια ομάδα χριστιανών οδηγός ήταν η Ευφημία.
O ανθύπατος της Ανατολής Πρίσκος, ακολουθώντας το πρόσταγμα του βασιλέως Διοκλητιανού, μετά μανίας αναζητεί τους χριστιανούς για να τους βασανίσει. Συλλαμβάνει, λοιπόν, την ομάδα της Ευφημίας, οι οποία αποτελείτο από 49 άτομα, και τους οδηγεί ενώπιόν του. Οι στρατιώτες του ανθύπατου ξυλοκοπούν ασταμάτητα για 20 μέρες τα 50 άτομα και σταματούν μόνο όταν οι δυνάμεις τους εξαντλούνται. Ο ανθύπατος στέλνει τα 49 καταταλαιπωρημένα σώματα στη φυλακή και παραλαμβάνει μόνο τη νεαρά Ευφημία.
Προσπαθεί να μεταπείσει την Ευφημία χρησιμοποιώντας ελκυστικούς και καλούς λόγους. Βλέποντας όμως την επίμονο άρνησή της καταφεύγει στα φρικτά βασανιστήρια. Ξεκινά με το μαρτύριο του τροχού. Κατά το μαρτύριο αυτό ο βασανιζόμενος δένεται σε ένα ξύλινο τροχό, ο οποίος είναι γεμάτος με καρφιά, όπου ξεσκίζουν τις σάρκες. Έπειτα, ο τροχός σύρεται από στρατιώτες σε μία βουνοπλαγιά ή, για καλύτερο θέαμα,περιστρέφεται ενώ είναι σταθερός στη μέση ενός σταδίου. Το πληγωμένο σώμα της Αγίας θεραπεύεταιθαυμαστά μέχρι την επόμενη μέρα. Στη συνέχεια η Αγία τίθεται μέσα σε ένα καμίνι από το οποίο όμως βγαίνει και πάλι αβλαβής. Η φωτιά μάλιστα ξεχύνεται ορμητικά έξω και κατακαίει τους διώκτες. Ο Πρίσκος τρελός από οργή διέταξε και κατασκεύασαν στη μέση του σταδίου μία μεγάλη δεξαμενή. Αφού τη γέμισε νερό έβαλε μέσα όλα τα σαρκοφάγα θηρία της θάλασσας και έριξε την Αγία. Όμως, τα θαλάσσια θηρία αντί να την κατασπαράξουν την προσκυνούσαν. Τέλος, ο δήμιος διατάζει να ρίψουν την Αγία εν μέσω πεινασμένων άγριων ζώων (4 λιοντάρια και 3 αρκούδες). Η αγία προσεύχεται να παραδώσει την ψυχή της στον νυμφίο Χριστό. Ο Κύριος και Θεός της εισακούει την αίτησήτης και επιτρέπει σε μία από της αρκούδες να ορμήσει κατά πάνω της αφήνοντας το πνεύμα της στον ποθούμενο νυμφίο Χριστό.
Ήταν τότε η 16η Σεπτεμβρίου, κατά την επικρατέστερη γνώμη, του 303 μ.Χ. Μόλις ξεψύχησε, φωνή ακούστηκε από τον ουρανό, που έλεγε: – Έλα προς τον Κύριο, συ που αγωνίστηκες τον καλό αγώνα για να λάβεις τους μισθούς για τα μαρτύρια που υπέστης.
Το Λείψανο της Αγίας βρίσκεται αδιάφθορο στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Φαναριού Κωνσταντινουπόλεως. Τμήματα του Ιερού Λειψάνου της Αγίας βρίσκονται στη Μονή Κύκκου Κύπρου και στη Λαύρα Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Τῷ θείῳ ἔρωτι, Λαμπρῶς ἀθλήσασα, εἰς oσμὴν ἔδραμες, Χριστοῦ πανεύφημε, οἴα νεᾶνις παγκαλῆς, καὶ Μάρτυς πεποικιλμένη, ὅθεν εἰσελήλυθας, ἐiς παστάδα οὐράνιον, κόσμω διανέμουσα, ἰαμάτων χαρίσματα, καὶ σῴζουσατοὺς σοὶ ἐκβοώντας, χαίροις θεόφρον Εὐφημία.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἐν τῇ ἀθλήσει σου καλῶς ἠγωνίσω, καὶ μετὰ θάνατον ἡμᾶς ἁγιάζεις, ταῖς τῶν θαυμάτων βλύσεσι Πανεύφημε, ὅθεν σου τὴν κοίμησιν, τὴν ἁγίαν τιμῶμεν, πίστειπαριστάμενοι, τῷ σεπτῷ σου λειψάνῳ, ἵνα ῥυσθῶμεννόσων ψυχικῶν, καὶ τῶν θαυμάτων τὴν χάριν ἀντλήσωμεν.
Πηγές:
https://dromostoutheou.gr/agia-eufimia-megalomartis-xristianosinis/
Ιερομονάχου Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, σελίδες: 224-227 Έκδοσις ΚαλύβηςΑναστάσεως, Καψάλα, Άγιον Όρος, 2004
Αρχιμ. Νικόδημος Γ. Αεράκης – Ιεροκήρυκας: Βίος και πολιτεία της Αγίας και Μεγαλομάρτυρος υφημίας, Εκδ. Ορθόδοξος κυψέλη θεσσαλονίκη.
(https://orthodoxia.online/eortlogio/agia-effimia-16-septemvriou-giorti-agias-effimias/