Πρωτοπρεσβύτερου Παναγιώτη Προδρόμου
Τῇ KΖ΄τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Mεγαλομάρτυρος καὶ Ἰαματικοῦ Παντελεήμονος.
Γαλακτόμικτον Mάρτυς αἷμα σῆς κάρας,
Δι’ ἣν ὑδατόμικτον ὁ Xριστός χέει.
Φάσγανον ἑβδομάτῃ λάχεν εἰκάδι Παντελεήμων.
Ο Παντολέων, έτσι λεγόταν ο Άγιος μέχρι την ώρα του μαρτυρίου του, γεννήθηκε στην Νικομήδεια της Μικράς Ασίας και έζησε στα τέλη του τρίτου και στις αρχές του τέταρτου αιώνα μετά Χριστόν (304), όταν αυτοκράτορας στη Ρώμη ήταν ο Μαξιμιανός, φοβερός και ανελέητος διώκτης των χριστιανών. Ο πατέρας του, Ευστόργιος, Έλληνας στην καταγωγή, ήταν ειδωλολάτρης, ενώ η μητέρα του, Ευβούλη, ήταν ευσεβέστατη χριστιανή, «ἐκ προγόνων τὸν Χριστὸν σεβομένη». Γι’ αυτό και η πρώτη ανατροφή που πήρε ο Άγιος από τη μητέρα του, κρυφά από τον ειδωλολάτρη πατέρα του, ήταν σύμφωνη με τη χριστιανική πίστη και το Ευαγγέλιο.
Μετά τη κοίμηση της μητέρας του και όταν ο Άγιος τέλειωσε τα βασικά γράμματα, ο πατέρας του τον πήγε στον Ευφρόσυνο, διάσημο γιατρό των ανακτόρων, για να μάθει την ιατρική επιστήμη. Η φυσική ωραιότητα του αγίου, η μεγάλη ευφυΐα του και η καταπληκτική, για την ηλικία του, πρόοδος στη νέα επιστήμη τον έκαμαν μέσα σε λίγο καιρό την πιο λαμπρή προσωπικότητα μέσα στην πρωτεύουσα Νικομήδεια. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας, μαθαίνοντας για την αρετή και την εξυπνάδα του, τον προόριζε, για να γίνει ο γιατρός των ανακτόρων. Φαίνεται, όμως, πως τον Άγιο δεν τον συγκινούσαν τα παλάτια του ανθρώπου-βασιλέως, αλλά τα πολυτελέστερα και άφθαρτα ανάκτορα του Παμβασιλέως, δηλαδή η ψυχή του ανθρώπου, όπου κατοικεί ο ίδιος ο Θεός. Έτσι, φέρνει ο Θεός στον δρόμο του τον Ερμόλαο, ιερέα στη Νικομήδεια, για να οδηγήσει τον Παντολέοντα στα βαθύτερα μυστήρια της χριστιανικής πίστης και της «κατὰ Χριστὸν ἰατρικῆς». Δια μέσου δε αυτής της «κατὰ Χριστὸν ἰατρικῆς», επικαλούμενος μόνο το όνομα του Ιησού Χριστού, ανέστησε ο Άγιος ένα παιδί που είχε πεθάνει από δάγκωμα φαρμακερής οχιάς. Βλέποντας ο Ερμόλαος τον Παντολέοντα ως ένα νέο «σκεῦος ἐκλογῆς» του Κυρίου, τον βάφτισε και τον μετάλαβε τα Άχραντα Μυστήρια.
Ο Παντολέων έγινε ανάργυρος ιατρός. Ασθενείς που ταλαιπωρούνταν από διάφορες αρρώστειες και πάθη προσέτρεχαν κοντά του και ο Άγιος τους θεράπευε. Ανάμεσα σ’ αυτούς και ένας τυφλός που είχε ξοδέψει όλη την περουσία του, για να βρει το φως του. Μα φως δεν είδε, μέχρι που ο Άγιος άπλωσε το χέρι του, έκανε το σημείο του σταυρού στα σφαλισμένα μάτια του και αυτά άνοιξαν· κι από ειδωλολάτρης που ήταν, άνοιξαν και τα μάτια της ψυχής του και έγινε χριστιανός. Μαζί μ’ αυτόν και πολλοί εθνικοί και ο ίδιος ο Ευστόργιος ο πατέρας του, κατακομμάτιασε όλα τα είδωλα της παλιάς του θρησκείας και βαφτίστηκε χριστιανός.
Το έργο του Αγίου δεν μπορούσε να μείνει πια κρυφό. Οι ειδωλολάτρες γιατροί, που έχαναν τη δουλειά τους και την εμπιστοσύνη του κόσμου από τα πολλά θαύματα του Αγίου, τον συκοφάντησαν στον αυτοκράτορα ότι έβριζε τους θεούς. Τον φώναξαν στα ανάκτορα. Ο Άγιος ομολόγησε ότι ήταν χριστιανός και πως τα θαύματα επιτελούνταν με τη χάρη του Χριστού. Ο ιαθείς τυφλός, όταν ερωτήθηκε ποιος τον γιάτρεψε και πώς, επιβεβαίωσε πως ο Παντολέων, στο όνομα του Χριστού και με το σημείο του Σταυρού, του χάρισε το φως του. Ο αυτοκράτορας διάταξε τον αποκεφαλισμό του τυφλού τον οποίο τιμά ως μάρτυρα η Εκκλησία μας.
Ο αυτοκράτορας προσπάθησε καταρχήν με κολακείες και υποσχέσεις και στη συνέχεια με φοβερισμούς και απειλές, να πείσει τον Παντολέοντα, να αρνηθεί τον Χριστό και να θυσιάσει στα είδωλα. Ο Άγιος, όμως, έμεινε πιστός και ακλόνητος. Οι στρατιώτες του αυτοκράτορα, άρχισαν να του ξέουν τη σάρκα με μαχαίρια και να καίνε τις πληγές με λαμπάδες. Ο Χριστός, όμως, ήλθε σε βοήθεια του Αγίου και του θεράπευσε τις πληγές. Στη συνέχεια έβαλαν τον Παντολέοντα μέσα σε ένα καζάνι που έβραζε. Με τη βοήθεια, όμως, και πάλι του Θεού ο Άγιος έμεινε σώος και αβλαβής και η φωτιά θαυματουργικά έσβησε. Ακολούθως, βύθισαν τον Άγιο στα βάθη της θάλασσας, αφού έδεσαν στον λαιμό του μια τεράστια πέτρα. Ο Χριστός, όμως, έκανε την πέτρα ελαφριά σαν πούπουλο και έδωσε στον Παντολέοντα τη δύναμη να περπατά πάνω στα νερά. Έτσι, σώος και αβλαβής, βγήκε στη στεριά. Κι αντί μ’ αυτά τα θαύματα να μαλακώσει η καρδιά των δημίων του και να μετανοήσουν, αυτοί μετέφεραν τον Άγιο στο θέατρο και απελευθέρωσαν πεινασμένα άγρια θηρία, για να τον κατασπαράξουν. Μα εκείνα, χαΐδευαν με την ουρά τους τον Άγιο και του έγλειφαν τα χέρια, ενώ αυτός τα ευλογούσε.
Έκπληκτος, αλλά και εξαγριωμένος ο ηγέμονας, διέταξε τον αποκεφαλισμό του Αγίου. Θαυματουργικώς το ξίφος λύγισε και αντί αίμα έρρεε γάλα. Το ξηρό δένδρο της ελιάς, στο οποίο ήταν δεμένος ο Άγιος, αμέσως βλάστησε και έβγαλε καρπό. Λίγο πριν από τον μαρτυρικό διά αποκεφαλισμού θάνατο του Αγίου, ακούσθηκε φωνή απ’ τον ουρανό. Ήταν η φωνή του Θεού που του έδωσε το όνομα Παντελεήμων, που σημαίνει τον Άγιο που όλους τους βοηθά και τους ελεεί· ακόμη και τους εχθρούς του. Το Τίμιο Σώμα του Αγίου τάφηκε με τιμές από τους Χριστιανούς. Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του την 27η Ιουλίου.
Τεμάχιο του ιερού λειψάνου του Αγίου Παντελεήμονος αποτελεί ιδιαίτερη ευλογία για την ενορία μας. Η παρουσία του Αγίου μας είναι ζωντανή ανάμεσά μας, προστατεύει, πρεσβεύει, παρηγορεί και εμπνέει τη ζωή μας. Ας επικαλούμαστε τη βοήθεια και τις μεσιτείες του προς τον Κύριό μας, αλλά και ας μιμηθούμε την ακλόνητη πίστη και την απέραντη αγάπη του προς τον Θεό, γιατί, όπως αναφέρει και ο Ιερός Χρυσόστομος «τιμὴ γὰρ μάρτυρος͵ μίμησις μάρτυρος».
Απολυτίκια
Ἀθλοφόρε Ἅγιε, καὶ ἰαματικὲ Παντελεῆμον, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Ὡς θεῖος ἰατρὸς ἀθλοφόρε τρισμάκαρ, θεράπευσον ψυχῶν καὶ σωμάτων τὰ ἄλγη, τῶν πόθῳ τιμώντων σου, τὸ πανίερον λείψανον, ὃ πεπλούτηκε, ἐν Μενεοῦ ὁ ναός σου, καὶ ἱκέτευε, Παντελεῆμον Δεσπότην, ἡμῖν δοῦναι ἔλεος.