Ἰατρὸν καὶ ποιμένα, Λουκᾶ τιμήσωμεν, Συμφερουπόλεως ποίμνης, Ἀρχιερέα λαμπρόν, τὸν βαστάσαντα Χριστοῦ τὰ θεῖα στίγματα, τὰς ἐξορίας, τὰ δεινά, ἐγκλεισμούς ἐν φυλακαῖς, τὰς θλίψεις καὶ τὰ ὀνείδη, τὸν ἐπ’ ἐσχάτων φανέντα, ἐν Ῥωσίᾳ νέον Ἅγιον.
Στο απολυτίκιο ενός αγίου, πέρα από την ανάγκη να τιμήσουμε τη μνήμη και να αιτηθούμε τις πρεσβείες του, απεικονίζεται εν περιλήψει η ζωή, η δράση και το μαρτύριό του.
Στον 20ό αιώνα, για επτά δεκαετίες, η Ρωσική εκκλησία ανέδειξε ένα μεγάλο πλήθος μαρτύρων και ομολογητών, που έδωσαν με το αίμα τους, τη δική τους σταυρική μαρτυρία. Μια τέτοια συγκλονιστική σταυρική μαρτυρία είναι και η μορφή του Αρχιεπισκόπου Λουκά, καθηγητού της Τοπογραφικής Ανατομίας και Χειρουργικής. Άνθρωπος με σπάνια ταλέντα και χαρίσματα, που διακόνησε τον άνθρωπο ως ποιμένας και γιατρός με αξιοθαύμαστη αγάπη και αυταπάρνηση, συνεχίζοντας την παράδοση των μεγάλων Αγίων Αναργύρων Ιατρών της Εκκλησίας μας. Η εκπληκτική μορφή του, η ιερή μεγαλοσύνη του προκαλεί τον ίλιγγο, τον θαυμασμό, αλλά και μία θεϊκή παρηγοριά.
Ο εν αγίοις πατήρ ημών Λουκάς, κατά κόσμον Βαλεντίν Βόινο-Γιασενέτσκι, καταγόταν από την πόλη Κερτς της Χερσονήσου της Κριμαίας (Ουκρανία). Ο πατέρας του ήταν ρωμαιοκαθολικός, ενώ η μητέρα του ήταν ορθόδοξη.
Μικρός σύχναζε στη Λαύρα του Κιέβου, επισκεπτόταν για ώρες τα άγια λείψανα κι εκεί πήρε τα σπέρματα της θείας χάριτος και τα αύξανε μέσα στην καρδιά του.
Όταν μεγάλωσε, σπούδασε την ιατρική επιστήμη στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου, όπου αρίστευσε. Νυμφεύτηκε την Άννα Βασιλίγιεβνα κι απέκτησαν τέσσερα παιδιά.
Ο Θεός πήρε πρόωρα τη γυναίκα του κι έτσι ο Βαλεντίν, ο ιατρός, χειροτονήθηκε καταρχήν ιερέας με το όνομα Λουκάς και αργότερα επίσκοπος. Είχε πάρει χάρη από τον Θεό να χειρουργεί με μεγάλη επιτυχία και να σώζει από βέβαιο θάνατο πολλούς αρρώστους. Διέπρεψε στις εγχειρήσεις των οφθαλμών και στη θεραπεία των πυογόνων λοιμώξεων. Από τους ασθενείς του δεν έπαιρνε ποτέ χρήματα, ενώ έδινε και τον μισθό του σε αγαθοεργίες.
Έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τασκένδης στην έδρα της Τοπογραφικής Ανατομίας και Χειρουργικής, δημοσίευσε σημαντικότατες επιστημονικές μελέτες και απέσπασε ανώτατα κρατικά βραβεία. Ως ιατρός και Ιεράρχης, εν καιρώ διωγμών της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ομολόγησε θαρραλέα το όνομα του Ιησού Χριστού προ των δικαστικών βημάτων και ενώπιον αθέων ανδρών.
Για την άφοβη βαθειά πίστη του, τη μεγάλη αγάπη του στον Ιησού Χριστό και τη θαραλλέα ανυποχώρητη ομολογία του, κλείστηκε σε φυλακές, γνώρισε διωγμούς και εξορίες, υπέμεινε μαρτύρια.
Ενισχυόμενος από τη θεϊκή χάρη έμεινε ανυποχώρητος ομολογητής της ορθοδόξου πίστεως. Στα 70 χρόνια του έγινε Αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας. Κοιμήθηκε εν ειρήνη στη Συμφερούπολη το 1961 και άφησε φήμη αγίου Ιεράρχη και σοφού ιατρού. Το 1995 ανακηρύχθηκε άγιος από την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία και το 1996 έγινε η ανακομιδή των ιερων λειψάνων του, που εξέπεμπαν μια άρρητη ευωδία και θεράπευσαν πολλούς ασθενείς. Η μνήμη του ορίστηκε να τιμάται στις 11 Ιουνίου, επέτειο της κοίμησής του. Ο τάφος του αγίου Λουκά, του Ρώσου, του ιατρού βρίσκεται στη Συμφερούπολη της Κριμαίας.
Σε επιστολή προς τα παιδιά και τα εγγόνια του, μεταξύ άλλων, γράφει:
«…Ήταν σκληρή και δύσκολη η ζωή μου, αλλά ουδέποτε προσευχήθηκα στον Θεό να γίνει εύκολη. Διότι είναι «στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωὴν καὶ ὀλίγοι εἰσιν οἱ εὑρίσκοντες αὐτήν» (Ματθ. 7, 14). Και ακόμη, «διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πράξ. 14, 22)…».
«..Για πολύ καιρό και με μεγάλη επιμονή έπλεα κόντρα στο ρεύμα και σε σας τα παιδιά μου κληροδοτώ να πλέετε κόντρα στο ρεύμα, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό. Να αποστρέφετε το βλέμμα και την καρδιά σας από εκείνη τη μεγάλη πλειοψηφία της ανθρωπότητας που επιδιώκει όχι τους υψηλούς στόχους, αλλά εκείνους που είναι πιο εύκολο να επιτευχθούν. Να μην προσχωρήσετε σ’ αυτή τη μεγάλη πλειοψηφία που ζει όχι με τον δικό της νου, αλλά με τον νου των ηγετών και χτίζει τη ζωή της, όχι με τις ιερές εντολές του Χριστού, αλλά με τις υποδείξεις εκείνων που έχουν την εξουσία να καθοδηγούν τους ανθρώπους μόνον εκεί, όπου κατά τη γνώμη τους πρέπει να πηγαίνουν, όχι χάρη της βασιλείας των ουρανών, αλλά για χάρη της επίτευξης των αγαθών της επίγειας βασιλείας…»
Αυτός ήταν ο Άγιος Λουκάς. Ένας άνθρωπος αγάπης, προσφοράς, θυσίας, αυταπάρνησης. Γι’ αυτό και χαριτώθηκε τόσο από τον Θεό και συνεχίζει να ζει, να θαυματουργεί, να είναι τόσο κοντά μας και να μας παρηγορεί.
Ας μας εμπνέει η ζωή του και ας έχουμε τις πρεσβείες του.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις τῆς Ῥωσίας νέος βλαστός, καὶ τῶν θεραπευομένων ὁ προστάτης καὶ βοηθός, χαίροις Ἐκκλησίας Χριστοῦ ὁ Ἱεράρχης, Λουκᾶ ποιμήν θεόφρον, ἀξιοτίμητε.
