Ἅγιος νεομάρτυς Πολύδωρος, ὁ ἀγωνιστής τῆς Πίστεως

Μάριου Κασσιανίδη Θεολόγου

Συμπληρώνονται φέτος διακόσια χρόνια ἀπό τήν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης, ἑνός ξεσηκωμοῦ μετά ἀπό 400 χρόνια ὀδυνηρῆς σκλαβιᾶς ὑπό τοῦ Ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ.  Ἡ Ἐπανάσταση αὐτή εἶναι ἡ πιό πνευματική ἐπανάσταση πού ἔγινε στόν κόσμο, λέει ὁ Φώτης Κόντογλου. Εἶναι Ἁγιασμένη, συνεχίζει, διότι κανένας λαός δέν ἔχυσε τόσο αἷμα γιά τήν Πίστη τοῦ Χριστοῦ ὅσο ἔχυσε ὁ δικός μας λαός, ὁ Ρωμαίικος, ἀπό καταβολῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἴσαμε σήμερα.

Τά ἀνωτέρω ὁδηγοῦν βεβαίως τήν σκέψη στούς νεομάρτυρες, δηλαδή τούς πιστούς πού μέσα ἀπό φρικτά βασανιστήρια, βγῆκαν νικητές ἀπό τό στάδιο τοῦ Μαρτυρίου, κερδίζοντας τόν ἀδαμάντινο στέφανο ἀπό τόν Πανάγαθο Θεό. Γιά τόν λόγο αὐτό στή συνέχεια θά γίνει μία προσπάθεια παρουσίασης τοῦ βίου ἑνός Κυπρίου νεομάρτυρος, τοῦ ἁγίου Πολυδώρου.

Ὁ Πολυδωρος γεννήθηκε στήν ἐντός τῶν τειχῶν Λευκωσία. Γονεῖς του ὁ Λουκᾶς προσκυνητής καί ἡ Λουρδανοῦ, οἱ ὁποῖοι ὡς θεοφοβούμενοι κι εὐσεβεῖς, μετέδωσαν τά θεία νάματα τῆς Πίστεως στό παιδί τους.

Μεγαλώνοντας ὁ Πολύδωρος, ἀσχολήθηκε μέ τό ἐμπόριο. Ὡς ἔμπορος λοιπόν, ταξίδευε συχνά σέ διάφορα μέρη. Σ’ ἕνα ταξίδι του στήν Αἴγυπτο, γνωρίστηκε μέ ἕνα Ζακυνθινό ἐξωμότη. Τέθηκε τότε στήν ὑπηρεσία του καί ἄρχισε νά συναναστρέφεται καί νά συνδέεται μέ διάφορους συνομήλικούς του, οἱ ὁποῖοι ζοῦσαν στήν ἀσωτία.

Μία βραδιά σ’ ἕνα καταγώγιο πού βρέθηκε ἡ «παρέα», ὁ Πολυδωρος παρασύρθηκε καί μέθυσε. Πάνω στό μεθύσι ἀλλαξοπίστησε. Ἀρνήθηκε τόν Χριστό, πού τόσο πολύ ἀγάπησε ἀπό τά παιδικά του χρόνια καί δήλωσε μουσουλμάνος.

Μετά ἀπό σύντομο χρονικό διάστημα ὅμως, κατάλαβε πώς ἡ νέα του θρησκεία δέν τοῦ προσέφερε καμιά χαρά, οὔτε τήν παραμικρή ψυχική ἱκανοποίηση. Αὐτό φαίνεται ἀπό τό ὅτι γρήγορα μετανόησε κι ἔτσι ἔφυγε ἀπό τήν Αἴγυπτο, ἀπό τήν σκλαβιά τοῦ νοητοῦ «φαραῶ». Ἡ «Ἔξοδος» τόν ὁδήγησε στή Βηρυτό ὅπου κι ἐξομολογήθηκε μέ βαθιά συντριβή τό βαρύ ἁμάρτημά του στόν Ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος τόν καθοδήγησε πνευματικά καί τόν ἔστειλε νά πάει σέ κάποιο μοναστήρι γιά ἀσφάλεια, ἄσκηση καί πνευματική ξεκούραση.

Ὁ Πολύδωρος, ἀφοῦ ὑπάκουσε μέ προσοχή τίς συμβουλές τοῦ Ἐπισκόπου, ἀρχικά κατέφυγε σ’ ἕνα μοναστήρι. Ἔμεινε ἐκεῖ τήν ὑπόλοιπη περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς κι ἀκολούθως ἀναχώρησε γιά τήν περιοχή τῆς Πτολεμαΐδος (Ἄκκρα). Ὁ οἰκεῖος Ἐπίσκοπος τόν συμβούλεψε νά βρεθεῖ στόν τόπο ὅπου ἀρνήθηκε τόν Χριστό κι αὐτή τή φορά νά Τόν ὁμολογήσει. Ὁ Πολύδωρος ἀκολούθησε τίς ὁδηγίες αὐτές, ὅμως ὅταν βρέθηκε στή Σμύρνη, οἱ πνευματικοί πατέρες τῆς περιοχῆς τόν ἀπέτρεψαν ἀπό τό μαρτύριο καί τόν ἔστειλαν στήν Χίο γιά καλύτερη προετοιμασία γιά τόν μεγάλο του ἀγώνα. Στό μυροβόλο αὐτό νησί πού δοκιμάστηκε τόσο ἔντονα τήν περίοδο τῆς μαύρης σκλαβιᾶς, συνδέθηκε μέ τόν ἅγιο Μακάριο Νοταρᾶ, ἐφησυχάζοντα πρώην Ἐπίσκοπο Κορίνθου. Ἐκεῖ στό μοναστήρι Ἁγίου Πέτρου τῆς Χίου, ὁ Πολύδωρος ἑξασκεῖτο μέ ἔντονη πνευματική ζωή, μέ προσευχή, νηστεία, ἐξομολόγηση καί μετάνοια γιά νά προετοιμαστεῖ ἐπαρκῶς γιά τό μαρτύριο.

Μετά τήν ἀποκατάστασή του στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, ὁ πόθος του νά ἐπανορθώσει πραγματικά γιά τήν ἁμαρτία του, φούντωσε. Μέ τήν εὐχή τοῦ ἁγίου Μακαρίου ἔφυγε ἀπό τήν Χίο καί βρέθηκε στή Νέα Ἔφεσο (Kusadasi) μέ σκοπό νά ὁμολογήσει τήν πίστη του στόν Χριστό μπροστά στίς τουρκικές ἀρχές.

Χωρίς νά χάσει καιρό, ὁ Πολύδωρος παρουσιάσθηκε στόν Τοῦρκο κριτή, μέ τόν ὁποῖο συζήτησε ἔντονα γιά τό ὅτι εἶχε ἐξαπατηθεῖ καί ἀρνήθηκε τόν Χριστό. Ἀπέπτυσε δέ μέ τόλμη τόν Μωαμεθανισμό, ὁμολογώντας μέ παρρησία τήν πίστη του στόν Χριστό.

Τήν ὁμολογία τοῦ Πολυδώρου ἀκολούθησε ἡ φυλάκισή του, ἡ ὁποία συνοδευόταν μέ φρικτά βασανιστήρια. Τήν Κυριακή, 3 Σεπτεμβρίου τοῦ 1794, ὁ μάρτυρας ὁδηγήθηκε στήν πλατεία, ὅπου τόν περίμενε ὁ Τοῦρκος δικαστής μέ ἄλλους ἄρχοντες καί πιό κάτω ἡ ἀγχόνη. Ἐπαναλήφθηκε ἡ γνωστή συζήτηση μέ τήν πρόταση τῆς ἀλλαξοπιστίας, ἡ ὁποία βασικά ἐπικύρωσε τήν ἀπόφαση τοῦ Πολυδώρου, νά θυσιαστεῖ γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀπόφαση τοῦ κριτῆ ἦταν ὁ ἀπαγχονισμός τοῦ μάρτυρα, ὁ ὁποῖος μέ νηπτική διάθεση ὁδηγήθηκε στή φρικτή ἀγχόνη. Δοξολογώντας τόν Θεό, ὁ Πολύδωρος παρέδωσε τήν ψυχή του στόν Κύριο, ὅταν ὁ δήμιος ἔσυρε τό σχοινί, ἀφήνοντας μετέωρο τό κορμί τοῦ ἁγίου.

Τό ἅγιο λείψανο τοῦ ἁγίου Πολυδώρου, ἔμεινε τρεῖς ἡμέρες στήν ἀγχόνη. Τήν τρίτη ἡμέρα, οἱ Τοῦρκοι ἄφησαν τούς χριστιανούς νά πάρουν τό σῶμα του καί νά τό θάψουν. Τό τίμιο λείψανό του θάφτηκε τήν ἕκτη Σεπτεμβρίου, ἡμέρα πού πανηγυρίζει ὁ ἱερός ναός τῆς ἐνορίας του, τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ τοῦ «Τρυπιώτη» στή Λευκωσία.

Τεμάχια τῶν ἐνδυμάτων καί τοῦ σχοινιοῦ τῆς ἀγχόνης του, ἀλλά καί τά ἅγια λείψανά του μετά τήν ἐκταφή, τέλεσαν ποικίλα θαύματα καί ἰάσεις σέ ἀσθενεῖς. Μέ τή Μικρασιατική καταστροφή (1922), ἡ τίμια κάρα τοῦ ἁγίου μεταφέρθηκε ἀπό τόν πρόσφυγα ἱερέα τοῦ ναοῦ, ὅπου φυλασσόταν, στήν Ἀθήνα, καί κατατέθηκε στόν ἱερό ναό Ἁγίας Αἰκατερίνης στήν Πλάκα, ὅπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Ἀκόμη, στόν νεόδμητο (2012) Ἱερό Ναό Ἁγίου Πολυδώρου στό Καϊμακλί, λίγα μόλις μέτρα ἀπό τήν Γραμμή Κατάπαυσης τοῦ πυρός, στή μοιρασμένη Πρωτεύουσα τῆς ἡμικατεχόμενης Κύπρου, θησαυρίζεται τεμάχιο τῆς τίμιας κάρας τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Πολυδώρου. 

Ὁ χριστιανός σήμερα, ὅπως τότε καί πάντοτε, στήν καθημερινή του ζωή ἔρχεται ἀντιμέτωπος μέ ποικίλες καταστάσεις τοῦ κόσμου τούτου. Οἱ παγίδες τοῦ διαβόλου τόν ἀπειλοῦν καί εὔκολα μπορεῖ κανείς νά πληγεῖ ἀπ’ αὐτές. Ὅμως πρέπει νά στηρίζει τήν ἐλπίδα του στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ ἀγάπη τοῦ πλάσματος πρός τόν Δημιουργό, ἡ μετάνοια καί ἡ πίστη ὅτι ὁ Θεός δέχεται τό παιδί του, τόν κάθε ἄνθρωπο πού ἔχασε τόν δρόμο του ἀλλά ἐπιστρέφει στήν οἰκία τοῦ Πατρός του, εἶναι τά στηρίγματα τοῦ κάθε πιστοῦ.

Ὁ αἱματοβαμμένος καί πολύπαθος τόπος μας γέννησε πλῆθος Ἁγίων καί Μαρτύρων. Ἡ πληθώρα αὐτή τῶν μαρτύρων δέεται γιά ὅλο τόν κόσμο καί ἰδιαιτέρως γιά ἐμᾶς, τούς συμπατριῶτες τους. Ἀπό ἐμᾶς ὅμως ἐξαρτᾶται, ἐάν ἔχουμε τή διάθεση νά συμπληρώσουμε τή δέηση πρός τόν Παντοκράτορα Θεό, γιά νά μᾶς χαρίσει τήν πολυπόθητη ἐθνική ἐλευθερία, ἀφοῦ πρωτίστως ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τήν σκλαβιά τῶν παθῶν μας.

 

Βιβλιογραφία:

Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Νέον μαρτυρολόγιον: ἤτοι μαρτύρια τῶν νεοφανῶν μαρτύρων τῶν μετά τήν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως…, Γ΄ ἔκδοση, ἔκδ. «Ἀστήρ», Ἀθήνα 1961.

Παπαγαθαγγέλου, Π., Μορφές πού ἁγίασαν τήν Κύπρο, Δ΄ ἔκδοση, Λευκωσία 1988.

Κόντογλου, Φ., Ἡ πονεμένη ρωμιοσύνη, ἔκδ. Ἀγκύρα, Ἀθήνα 2015.

Ἰωακείμ, Φ., Ὁ ἅγιος νεομάρτυς Πολύδωρος ὁ Κύπριος, http://immorfou.org.cy/local-saints/1721-poli3918.html.

 

Μ. Κασσιανίδη ‘Ἅγιος νεομάρτυς Πολύδωρος, ὁ ἀγωνιστής τῆς Πίστεως’, ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Εκκλησιατική, ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΥΠΡΟΥ 506, σσ.687-690.