<h1 style="text-align: center;">Ὁ ἅγιος Μιχαήλ<a href="#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a></h1>
 
Πρωτ. Παρασκευᾶ Ἀγάθωνος
Δρ Θεολογίας
 
Ὁ ἅγιος Μιχαήλ εἶναι ὁ τελευταῖος ἀπό τούς γνωστούς Κύπριους νεομάρτυρες, ὁ ὁποῖος μαρτύρησε στή Μάκρη τῆς Θράκης στίς 6 Ἀπριλίου τοῦ 1836<a href="#_ftn2" name="_ftnref2">[2]</a> μαζί μέ ἄλλους τέσσερεις ἐκ Σαμοθράκης καταγομένους νεομάρτυρες, τούς Γεώργιο (πρεσβύτερο), Μανουήλ, Θεόδωρο καί Γεώργιο (νεώτερο).
Ἡ μοναδική πηγή πληροφόρησης γιά τόν βίο καί τό μαρτύριο τῶν πέντε τούτων νεομαρτύρων, καί κατά συνέπεια καί τοῦ ἁγίου Μιχαήλ τοῦ Κυπρίου, εἶναι ὁ «Διηγηματικός καί ἐγκωμιαστικός λόγος εἰς τούς ἁγίους πέντε νεομάρτυρας, τούς ἐκ Σαμοθράκης»<a href="#_ftn3" name="_ftnref3">[3]</a>, ὁ ὁποῖος ἐγράφη ὑπό τοῦ μοναχοῦ Ἰακώβου Ἰβηρίτου, μετοχιαρείου στόν Ἅγιο Ἀθανάσιο Σαμοθράκης τό ἔτος 1843, ἤ κατά μία ἄλλη εἰκασία, ὑπό τοῦ μητροπολίτου Τραϊανουπόλεως καί μετέπειτα Μαρωνείας Ἀνθίμου, ὁ ὁποῖος ἔζησε τό μαρτύριο τῶν Ἁγίων καί συνέβαλε τά μέγιστα στήν καθιέρωση τῆς μνήμης τους<a href="#_ftn4" name="_ftnref4">[4]</a>. Ὁ λόγος ἐκφωνήθηκε γιά πρώτη φορά τό 1843 στόν πρός τιμήν τῶν Νεομαρτύρων ἀνεγερθέντα ναό στή Σαμοθράκη, ὅπου ἐπίσης γιά πρώτη φορά ἐψάλη καί ἡ δι’ αὐτούς συντεθεῖσα ἀκολουθία ὑπό τοῦ προειρημένου μοναχοῦ Ἰακώβου Ἰβηρίτου<a href="#_ftn5" name="_ftnref5">[5]</a>.
Ἡ ταυτότητα τοῦ ὑμνογράφου τῆς ἀκολουθίας, ὡς ἐπίσης καί τοῦ αἰτήσαντος αὐτήν, διαπιστώνεται ἀπό σημείωμα στό τέλος τοῦ χειρογράφου: «Ἐν ἔτει τεσσαρακοστῷ τρίτῳ ὀκτακοσίοις ἅμα χιλίοις τῆς σεπτῆς τοῦ Χριστοῦ θεογονίας ἐγράφη, συνετέθη τε αὕτ’ ἡ ἀκολουθία, προτροπῇ μέν Τραϊανουπόλεως Ἀνθίμου ἐπισκόπου, πόνῳ δέ καί πολλῇ σπουδῇ μοναχοῦ Ἰακώβου, ὑπέρ ὧν ὑπερεύχεσθε οἱ ταύτῃ ἐντυχόντες»<a href="#_ftn6" name="_ftnref6">[6]</a>. Στήν ἀκροστιχίδα ἐπίσης τῆς ἀκολουθίας μαρτυρεῖται τό ὄνομα τοῦ μοναχοῦ Ἰακώβου· «Μάρτυρας ὑμνῶν τοῦ Ἰησοῦ προφρόνως Ἰάκωβος».
Ἡ ἔκδοση τῆς χειρογράφου ἀκολουθίας ἔγινε τό 1941 ὑπό τοῦ Κ. Ἀποστολίδου, ὄχι ἐκ τοῦ πρωτογράφου χειρογράφου, ἀλλά ἀπό ἀντίγραφο αὐτοῦ, τό ὁποῖον παρήγαγε στή Σαμοθράκη ὁ Πελοποννήσιος Χρ. Ρηγόπουλος τό 1874<a href="#_ftn7" name="_ftnref7">[7]</a>. Ἡ πρώτη χειρόγραφη ἀκολουθία (χφ. τοῦ 1843) εὑρίσκεται στόν ἐπ’ ὀνόματι τῶν Ἁγίων ναό στή Σαμοθράκη σέ ὄχι καλή κατάσταση.
Ἀκολουθία πρός τιμήν τῶν ἐν Σαμοθράκῃ πέντε νεομαρτύρων συνέταξε καί ὁ μακαριστός ὑμνογράφος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ἡ ὁποία ἐξεδόθη ὑπό τοῦ Μητροπολίτου Ἀλεξανδρουπόλεως Κωνσταντίνου (Ἀθήναις 1970). Τέλος, πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Μιχαήλ τοῦ Κυπρίου συνεγράφη εἰδική ἀκολουθία, ἡ ὁποία ψάλλεται στήν Κύπρο, ὑπό τοῦ Χαραλάμπους Μπούσια<a href="#_ftn8" name="_ftnref8">[8]</a>.
Γιά τή ζωή τοῦ ἁγίου Μιχαήλ δέν ἔχουμε πολλές πληροφορίες, οὔτε γνωρίζουμε πώς βρέθηκε στή Σαμοθράκη, ὅπου ἑκουσίως «φοβηθείς τόν θάνατον καί φιλοψυχήσας» ἐξώμοσε τό 1821 στήν προσπάθειά του νά σωθῇ ἀπό τίς σφαγές πού διενέργησαν τότε οἱ Τοῦρκοι στό νησί. Τότε ἐξισλαμίστηκαν βιαίως ὑπό τῶν Μωαμεθανῶν καί πωλήθηκαν στούς Τούρκους καί τέσσερεις νεαροί κάτοικοι τῆς Σαμοθράκης· οἱ Γεώργιος, Μανουήλ, Θεόδωρος καί Γεώργιος, οἱ ὁποῖοι ἀρκετά χρόνια ἀργότερα μαρτύρησαν μαζί μέ τόν Μιχαήλ. Ἕνας μάλιστα ἀπό αὐτούς, ὁ Μανουήλ, πωλήθηκε στήν Αἴγυπτο, ὅπου ὡς μουσουλμάνος πιά εἶχε τήν εὐκαιρία νά μάθῃ τήν ἀραβική γλώσσα καί νά μελετήσῃ τή διδασκαλία τοῦ Κορανίου καί ἄλλων μουσουλμανικῶν βιβλίων. Μετά τό τέλος τῆς ἐπανάστασης οἱ πέντε ἐξωμότες ἐπέστρεψαν στή Σαμοθράκη καί, ἀφοῦ ἐπανῆλθαν στήν Ὀρθόδοξη πίστη, ἑνώθηκαν μέ τούς Χριστιανούς τοῦ νησιοῦ. Ἡ ἐνέργειά τους αὐτή ὅμως, σύμφωνα μέ τούς νόμους τοῦ Ἰσλάμ τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἐτιμωρεῖτο μέ θάνατο, γι’ αὐτό τόσο ὁ κατά τόν τόπον Ὀρθόδοξος ἀρχιερέας (μητροπολίτης Τραϊανουπόλεως), ὅσο καί οἱ ἄλλοι Χριστιανοί τούς συμβούλευαν νά μεταβοῦν στήν ἐλεύθερη Ἑλλάδα, ὅπου θά μποροῦσαν νά ζήσουν χωρίς κανένα κίνδυνο. Ὅλοι τους ὅμως εἶχαν ἀποφασίσει νά μείνουν στόν τόπο ὅπου εἶχαν ἀλλαξοπιστήσει ἀποφασισμένοι νά χύσουν ἀκόμα καί τό αἷμα τους, γιά νά ἀποπλύνουν τό μεγάλο ἁμάρτημά τους. Τό γεγονός αὐτό εἶχε γίνει γνωστό ἀνάμεσα στούς Τούρκους τῆς Σαμοθράκης. Τελικά ὁ διοικητής τῆς περιοχῆς τούς συνέλαβε μέ σκοπό νά ἐφαρμόσῃ τόν ἰσλαμικό νόμο. Οἱ Χριστιανοί ὅμως τοῦ νησιοῦ τόν δωροδόκησαν καί τό θέμα ἔληξε προσωρινά. Τό ἴδιο γινόταν στή συνέχεια καί μέ κάθε νέο διοικητή, πού ἀπέστελλε ἡ Πύλη στήν περιοχή, μέχρι πού τοποθετήθηκε στή Μάκρη, πόλη τῆς Θράκης, ὁ σκληρός καί ἀπάνθρωπος Ἀπτηραχμᾶν ἐφένδης. Αὐτός, ἀφοῦ τούς συνέλαβε, προσπάθησε νά τούς πείσῃ νά παρουσιαστοῦν δημόσια ὡς Μουσουλμάνοι. Οἱ Μάρτυρες ὅμως ἦταν ἀποφασισμένοι νά παραμείνουν στόν Χριστιανισμό ἔναντι κάθε τιμήματος. Τότε ὁ Ἀπτηραχμᾶν, ἀφοῦ πῆρε χρήματα ἀπό τούς Χριστιανούς, τούς ἄφησε ἐλεύθερους.
Λίγο ἀργότερα στή Μάκρη στάληκε νέος διοικητής, ὁ Τζελάλ μπέης, ἕνας σκληρός Ἀλβανός, μέ τόν ὁποῖο ὁ Ἀπτηραχμᾶν συνωμότησε καί συνέλαβαν καί πάλιν τούς Μάρτυρες. Αὐτή τή φορά τούς μετέφεραν στή Μάκρη καί τούς ἐνέκλεισαν στίς φυλακές. Στή συνέχεια ὁ Τζελάλ μπέης κάλεσε μπροστά του τόν Μανουήλ, ὁ ὁποῖος εἶχε μελετήσει τή διδασκαλία τοῦ Κορανίου, καί τοῦ κατέστησε σαφές ὅτι ἡ ἐμμονή τους στόν Χριστιανισμό θά προκαλοῦσε τόν θάνατό τους. Ὁ Μάρτυρας τότε ἔλεγξε τόν τύραννο καί τίς πλάνες τοῦ Ἰσλάμ. Τό ἴδιο ἔπραξε καί ὁ Κύπριος Μιχαήλ, πού ἐπίσης ὁδηγήθηκε μπροστά στόν Ἀλβανό διοικητή. Ὁ τελευταῖος τούς ξαναφυλάκισε καί ζήτησε ἔγκριση ἀπό τόν διοικητή τῆς ἐπαρχίας του, τόν Βασάφ ἐφένδη, ὁ ὁποῖος ἕδρευε στήν Κωνσταντινούπολη, γιά νά τούς θανατώσῃ. Μετά ἀπό εἴκοσι τρεῖς μέρες φυλάκισης καί μαρτυρίου, ὅποτε οἱ Μάρτυρες ὑπέφεραν τά πάνδεινα, ἦρθε ἡ ἔγκριση. Ἔτσι τήν ἑπομένη, στίς 6 Ἀπριλίου τοῦ 1836, Δευτέρα τῆς ἑβδομάδος τοῦ Θωμᾶ, οἱ δήμιοι ἅρπαξαν ἀπό τίς φυλακές τόν Κύπριο Νεομάρτυρα Μιχαήλ ὡς τόν γεροντότερο καί ἀφοῦ τόν ὁδήγησαν στή μέση τοῦ παζαριοῦ τόν κατατεμάχισαν μέ τά ξίφη τους. Ἀκολούθως θανάτωσαν καί τούς ὑπόλοιπους μέ μαρτυρικό τρόπο. Τά λείψανά τους ἐνταφιάστηκαν ἀπό τούς Χριστιανούς σέ κοινό μέρος, ὅπου ἔγιναν πολλά θαύματα σέ ἀνθρώπους πού ἦταν ἀσθενεῖς, ἔνδειξη ὅτι ὁ Θεός ἐδέχθη τό μαρτύριό τους ὡς αἰτία τῆς ἁγιότητάς τους.
Ἰδιαίτερα ὀδυνηρό ἦταν τό τέλος αὐτῶν πού εἶχαν λάβει μέρος στήν ἐκτέλεση τῶν Μαρτύρων. Ὁ μέν Βασάφ ἐφένδης, πού ἐνέκρινε τή θανάτωσή τους, ἐξορίστηκε γιά τό γεγονός αὐτό ἀπό τόν Σουλτάνο Μαχμούτ στή Βάρνα, ὅπου καί ἀποκεφαλίστηκε. Τό ἴδιο ἔγινε καί μέ τόν πενθερό του, Παρτάφ ἐφένδη, ὁ ὁποῖος ἐξορίστηκε στήν Ἀδριανούπολη. Ἐπίσης, ὁ Τζελάλ κλήθηκε νά ἀπολογηθῇ γιά τή διοίκηση τῆς Μάκρης καί ἐκτελέστηκε καί αὐτός, ἐπιβεβαιώνοντας ἔτσι προφητεία τοῦ Μανουήλ. Ἕνας δέ ἀπό τούς δημίους, ὁ ὁποῖος συμπεριφέρθηκε μέ βάναυσο τρόπο στόν Μανουήλ, πέθανε τρεῖς μέρες μετά τό μαρτύριο τῶν πέντε χριστιανῶν, ἀπό πανώλη, ἐνῶ ἕνας ἄλλος ἀρρώστησε σχεδόν ἀμέσως, στράβωσε τό πρόσωπό του καί ἔμεινε θέαμα ἐλεεινό γιά ὅλη του τή ζωή.
Ἡ ἐπίσημη διακήρυξη τῆς ἁγιότητας τῶν Νεομαρτύρων Μιχαήλ, Μανουήλ, Γεωργίου, Θεοδώρου καί Γεωργίου, κατόπιν ἐπίσημων ἐνεργειῶν τοῦ μητροπολίτου Ἀλεξανδρουπόλεως Ἀνθίμου, ἔγινε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, στίς 17 Μαΐου τοῦ 1985, καί ἡ μνήμη τούς ὁρίστηκε νά τιμᾶται τήν Κυριακή του Θωμᾶ<a href="#_ftn9" name="_ftnref9">[9]</a>. Σήμερα τά λείψανά τους φυλάσσονται στόν καθεδρικό ναό τῆς Σαμοθράκης.
 
<a href="#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a> Ἀπόσπασμα ἀπό εἰσήγηση μέ τίτλο «Κύπριοι νεομάρτυρες», πού ἔγινε σέ συνέδριο στήν Ὕδρα στίς 10 – 14 Νοεμβρίου 2000. Βλ. Πρακτικά Διορθόδοξου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου «Κωνσταντῖνος ὁ Ὑδραῖος – Νεομάρτυρες προάγγελοι τῆς ἀναστάσεως τοῦ Γένους», ἔκδοση Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ὕδρας, Σπετσῶν, Αἰγίνης, Ἐρμιόνιδος καί Τροιζηνίας, Ὕδρα 2007, σσ. 487-490.
<a href="#_ftnref2" name="_ftn2">[2]</a> Γιά τόν ἅγιο Μιχαήλ βλ. Ἰωάννου Περαντώνη, Λεξικόν τῶν Νεομαρτύρων, τ. Γ’, σ. 362. Ἀνδρέα Κυριακοῦ, «Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Μιχαήλ καί οἱ σύν αὐτῷ», Ὀρθόδοξη Μαρτυρία, 17 (1986) 44-46. Κωστῆ Κοκκινόφτα, «Ἡ συμβολή τῶν Νεομαρτύρων καί τῶν Ἐθνομαρτύρων στη διατήρηση τῆς Ἑλληνορθόδοξης συνείδησης τῶν Κυπρίων», Ἐπετηρίς Κυπριακῆς Ἑταιρείας Ἱστορικῶν Σπουδῶν, 3 (1997) 147-149. Τοῦ αὐτοῦ, «Ὁ Κύπριος νεομάρτυς Μιχαήλ (+1835)», Ἐπετηρίδα Κέντρου Ἐπιστημονικῶν Ἐρευνῶν, XXII, Λευκωσία 1996, σσ. 257-264. Κύπρια Μηναῖα, τόμ. Στ’, Λευκωσία 1999, σσ. 67-79 ὅπου καί ἐκτενής βιβλιογραφία. Γιά τό ἔτος μαρτυρίου βλ. Κωστῆ Κοκκινόφτα, Κύπρος καί 1821, ἔκδ. Κέντρου Μελετῶν Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου, Λευκωσία 2021, σσ. 324-325 καί 334.
<a href="#_ftnref3" name="_ftn3">[3]</a> Κ. Μύρτ. Ἀποστολίδου, «Ἀνέκδοτος ἀκολουθία καί ἐγκώμιον πέντε Θρακῶν νεοφανῶν μαρτύρων», Θρακικά, τόμ. ΙΣΤ’, Ἀθήναις 1941, σσ. 354-365. Ἀνωνύμου, «Λόγος διηγηματικός καί ἐγκωμιαστικός εἰς τούς ἁγίους πέντε νεομάρτυρας, τούς ἐκ Σαμοθράκης», Θρακικά, τόμ. ΛΘ’, Ἀθήναις 1965, σσ. 298-307.
<a href="#_ftnref4" name="_ftn4">[4]</a> Κ. Μύρτ. Ἀποστολίδου, «Ἀνέκδοτος ἀκολουθία καί ἐγκώμιον...», ὅ.π., σσ. 336-339.
<a href="#_ftnref5" name="_ftn5">[5]</a> Μαρτυρία περὶ τῆς ἀνεγέρσεως ναοῦ ἐπ’ ὀνόματι τῶν Νεομαρτύρων βλ. δεύτερο τροπάριο τῆς ὑπὸ τοῦ Ἰακώβου συντεθείσης ἀκολουθίας: «Ἀφθόνως πᾶσιν πηγάς ἰάσεων ὁ θεῖος οὗτος οἶκος, ὁ ἀνεγηγερμένος ἀΐδιον εἰς μνήμην τῶν ἀθλητῶν...ἐν ᾧ ἑστῶτες ὑμνοῦμεν χρεωστικῶς τόν αὐτούς λαμπρῶς δοξάσαντα», Αὐτόθι, σσ. 336-340.
<a href="#_ftnref6" name="_ftn6">[6]</a> Αὐτόθι, σ. 336.
<a href="#_ftnref7" name="_ftn7">[7]</a> Αὐτόθι, σσ. 340-354.
<a href="#_ftnref8" name="_ftn8">[8]</a> Κύπρια Μηναία, τόμ. Στ’, Λευκωσία 1999, σσ. 67-79.
<a href="#_ftnref9" name="_ftn9">[9]</a> Κύπρια Μηναῖα, τόμ. Στ’, Λευκωσία 1999, σσ. 67-79. Τό ἐπίσημο κείμενο τῆς ἀναγνώρισης τῆς ἁγιότητας τῶν πέντε Νεομαρτύρων ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο βλ. στὰ Κύπρια Μηναῖα, τόμ. Στ’, Λευκωσία 1999, σ. 79.
Πρωτ. Παρασκευᾶ Ἀγάθωνος ‘Ὁ ἅγιος Μιχαήλ ὁ Κύπριος’, ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Εκκλησιατική, ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΥΠΡΟΥ 506, σσ.691-695.

Ὁ ἅγιος Μιχαήλ ο Κύπριος.

Ὁ ἅγιος Μιχαήλ ὁ Κύπριος

Ἅγιος νεομάρτυς Πολύδωρος, ὁ ἀγωνιστής τῆς Πίστεως
Μάριου Κασσιανίδη Θεολόγου
Συμπληρώνονται φέτος διακόσια χρόνια ἀπό τήν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης, ἑνός ξεσηκωμοῦ μετά ἀπό 400 χρόνια ὀδυνηρῆς σκλαβιᾶς ὑπό τοῦ Ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ.  Ἡ Ἐπανάσταση αὐτή εἶναι ἡ πιό πνευματική ἐπανάσταση πού ἔγινε στόν κόσμο, λέει ὁ Φώτης Κόντογλου. Εἶναι Ἁγιασμένη, συνεχίζει, διότι κανένας λαός δέν ἔχυσε τόσο αἷμα γιά τήν Πίστη τοῦ Χριστοῦ ὅσο ἔχυσε ὁ δικός μας λαός, ὁ Ρωμαίικος, ἀπό καταβολῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ἴσαμε σήμερα.
Τά ἀνωτέρω ὁδηγοῦν βεβαίως τήν σκέψη στούς νεομάρτυρες, δηλαδή τούς πιστούς πού μέσα ἀπό φρικτά βασανιστήρια, βγῆκαν νικητές ἀπό τό στάδιο τοῦ Μαρτυρίου, κερδίζοντας τόν ἀδαμάντινο στέφανο ἀπό τόν Πανάγαθο Θεό. Γιά τόν λόγο αὐτό στή συνέχεια θά γίνει μία προσπάθεια παρουσίασης τοῦ βίου ἑνός Κυπρίου νεομάρτυρος, τοῦ ἁγίου Πολυδώρου.
Ὁ Πολυδωρος γεννήθηκε στήν ἐντός τῶν τειχῶν Λευκωσία. Γονεῖς του ὁ Λουκᾶς προσκυνητής καί ἡ Λουρδανοῦ, οἱ ὁποῖοι ὡς θεοφοβούμενοι κι εὐσεβεῖς, μετέδωσαν τά θεία νάματα τῆς Πίστεως στό παιδί τους.
Μεγαλώνοντας ὁ Πολύδωρος, ἀσχολήθηκε μέ τό ἐμπόριο. Ὡς ἔμπορος λοιπόν, ταξίδευε συχνά σέ διάφορα μέρη. Σ’ ἕνα ταξίδι του στήν Αἴγυπτο, γνωρίστηκε μέ ἕνα Ζακυνθινό ἐξωμότη. Τέθηκε τότε στήν ὑπηρεσία του καί ἄρχισε νά συναναστρέφεται καί νά συνδέεται μέ διάφορους συνομήλικούς του, οἱ ὁποῖοι ζοῦσαν στήν ἀσωτία.
Μία βραδιά σ’ ἕνα καταγώγιο πού βρέθηκε ἡ «παρέα», ὁ Πολυδωρος παρασύρθηκε καί μέθυσε. Πάνω στό μεθύσι ἀλλαξοπίστησε. Ἀρνήθηκε τόν Χριστό, πού τόσο πολύ ἀγάπησε ἀπό τά παιδικά του χρόνια καί δήλωσε μουσουλμάνος.
Μετά ἀπό σύντομο χρονικό διάστημα ὅμως, κατάλαβε πώς ἡ νέα του θρησκεία δέν τοῦ προσέφερε καμιά χαρά, οὔτε τήν παραμικρή ψυχική ἱκανοποίηση. Αὐτό φαίνεται ἀπό τό ὅτι γρήγορα μετανόησε κι ἔτσι ἔφυγε ἀπό τήν Αἴγυπτο, ἀπό τήν σκλαβιά τοῦ νοητοῦ «φαραῶ». Ἡ «Ἔξοδος» τόν ὁδήγησε στή Βηρυτό ὅπου κι ἐξομολογήθηκε μέ βαθιά συντριβή τό βαρύ ἁμάρτημά του στόν Ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος τόν καθοδήγησε πνευματικά καί τόν ἔστειλε νά πάει σέ κάποιο μοναστήρι γιά ἀσφάλεια, ἄσκηση καί πνευματική ξεκούραση.
Ὁ Πολύδωρος, ἀφοῦ ὑπάκουσε μέ προσοχή τίς συμβουλές τοῦ Ἐπισκόπου, ἀρχικά κατέφυγε σ’ ἕνα μοναστήρι. Ἔμεινε ἐκεῖ τήν ὑπόλοιπη περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς κι ἀκολούθως ἀναχώρησε γιά τήν περιοχή τῆς Πτολεμαΐδος (Ἄκκρα). Ὁ οἰκεῖος Ἐπίσκοπος τόν συμβούλεψε νά βρεθεῖ στόν τόπο ὅπου ἀρνήθηκε τόν Χριστό κι αὐτή τή φορά νά Τόν ὁμολογήσει. Ὁ Πολύδωρος ἀκολούθησε τίς ὁδηγίες αὐτές, ὅμως ὅταν βρέθηκε στή Σμύρνη, οἱ πνευματικοί πατέρες τῆς περιοχῆς τόν ἀπέτρεψαν ἀπό τό μαρτύριο καί τόν ἔστειλαν στήν Χίο γιά καλύτερη προετοιμασία γιά τόν μεγάλο του ἀγώνα. Στό μυροβόλο αὐτό νησί πού δοκιμάστηκε τόσο ἔντονα τήν περίοδο τῆς μαύρης σκλαβιᾶς, συνδέθηκε μέ τόν ἅγιο Μακάριο Νοταρᾶ, ἐφησυχάζοντα πρώην Ἐπίσκοπο Κορίνθου. Ἐκεῖ στό μοναστήρι Ἁγίου Πέτρου τῆς Χίου, ὁ Πολύδωρος ἑξασκεῖτο μέ ἔντονη πνευματική ζωή, μέ προσευχή, νηστεία, ἐξομολόγηση καί μετάνοια γιά νά προετοιμαστεῖ ἐπαρκῶς γιά τό μαρτύριο.
Μετά τήν ἀποκατάστασή του στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, ὁ πόθος του νά ἐπανορθώσει πραγματικά γιά τήν ἁμαρτία του, φούντωσε. Μέ τήν εὐχή τοῦ ἁγίου Μακαρίου ἔφυγε ἀπό τήν Χίο καί βρέθηκε στή Νέα Ἔφεσο (Kusadasi) μέ σκοπό νά ὁμολογήσει τήν πίστη του στόν Χριστό μπροστά στίς τουρκικές ἀρχές.
Χωρίς νά χάσει καιρό, ὁ Πολύδωρος παρουσιάσθηκε στόν Τοῦρκο κριτή, μέ τόν ὁποῖο συζήτησε ἔντονα γιά τό ὅτι εἶχε ἐξαπατηθεῖ καί ἀρνήθηκε τόν Χριστό. Ἀπέπτυσε δέ μέ τόλμη τόν Μωαμεθανισμό, ὁμολογώντας μέ παρρησία τήν πίστη του στόν Χριστό.
Τήν ὁμολογία τοῦ Πολυδώρου ἀκολούθησε ἡ φυλάκισή του, ἡ ὁποία συνοδευόταν μέ φρικτά βασανιστήρια. Τήν Κυριακή, 3 Σεπτεμβρίου τοῦ 1794, ὁ μάρτυρας ὁδηγήθηκε στήν πλατεία, ὅπου τόν περίμενε ὁ Τοῦρκος δικαστής μέ ἄλλους ἄρχοντες καί πιό κάτω ἡ ἀγχόνη. Ἐπαναλήφθηκε ἡ γνωστή συζήτηση μέ τήν πρόταση τῆς ἀλλαξοπιστίας, ἡ ὁποία βασικά ἐπικύρωσε τήν ἀπόφαση τοῦ Πολυδώρου, νά θυσιαστεῖ γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀπόφαση τοῦ κριτῆ ἦταν ὁ ἀπαγχονισμός τοῦ μάρτυρα, ὁ ὁποῖος μέ νηπτική διάθεση ὁδηγήθηκε στή φρικτή ἀγχόνη. Δοξολογώντας τόν Θεό, ὁ Πολύδωρος παρέδωσε τήν ψυχή του στόν Κύριο, ὅταν ὁ δήμιος ἔσυρε τό σχοινί, ἀφήνοντας μετέωρο τό κορμί τοῦ ἁγίου.
Τό ἅγιο λείψανο τοῦ ἁγίου Πολυδώρου, ἔμεινε τρεῖς ἡμέρες στήν ἀγχόνη. Τήν τρίτη ἡμέρα, οἱ Τοῦρκοι ἄφησαν τούς χριστιανούς νά πάρουν τό σῶμα του καί νά τό θάψουν. Τό τίμιο λείψανό του θάφτηκε τήν ἕκτη Σεπτεμβρίου, ἡμέρα πού πανηγυρίζει ὁ ἱερός ναός τῆς ἐνορίας του, τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ τοῦ «Τρυπιώτη» στή Λευκωσία.
Τεμάχια τῶν ἐνδυμάτων καί τοῦ σχοινιοῦ τῆς ἀγχόνης του, ἀλλά καί τά ἅγια λείψανά του μετά τήν ἐκταφή, τέλεσαν ποικίλα θαύματα καί ἰάσεις σέ ἀσθενεῖς. Μέ τή Μικρασιατική καταστροφή (1922), ἡ τίμια κάρα τοῦ ἁγίου μεταφέρθηκε ἀπό τόν πρόσφυγα ἱερέα τοῦ ναοῦ, ὅπου φυλασσόταν, στήν Ἀθήνα, καί κατατέθηκε στόν ἱερό ναό Ἁγίας Αἰκατερίνης στήν Πλάκα, ὅπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Ἀκόμη, στόν νεόδμητο (2012) Ἱερό Ναό Ἁγίου Πολυδώρου στό Καϊμακλί, λίγα μόλις μέτρα ἀπό τήν Γραμμή Κατάπαυσης τοῦ πυρός, στή μοιρασμένη Πρωτεύουσα τῆς ἡμικατεχόμενης Κύπρου, θησαυρίζεται τεμάχιο τῆς τίμιας κάρας τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Πολυδώρου. 
Ὁ χριστιανός σήμερα, ὅπως τότε καί πάντοτε, στήν καθημερινή του ζωή ἔρχεται ἀντιμέτωπος μέ ποικίλες καταστάσεις τοῦ κόσμου τούτου. Οἱ παγίδες τοῦ διαβόλου τόν ἀπειλοῦν καί εὔκολα μπορεῖ κανείς νά πληγεῖ ἀπ’ αὐτές. Ὅμως πρέπει νά στηρίζει τήν ἐλπίδα του στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ ἀγάπη τοῦ πλάσματος πρός τόν Δημιουργό, ἡ μετάνοια καί ἡ πίστη ὅτι ὁ Θεός δέχεται τό παιδί του, τόν κάθε ἄνθρωπο πού ἔχασε τόν δρόμο του ἀλλά ἐπιστρέφει στήν οἰκία τοῦ Πατρός του, εἶναι τά στηρίγματα τοῦ κάθε πιστοῦ.
Ὁ αἱματοβαμμένος καί πολύπαθος τόπος μας γέννησε πλῆθος Ἁγίων καί Μαρτύρων. Ἡ πληθώρα αὐτή τῶν μαρτύρων δέεται γιά ὅλο τόν κόσμο καί ἰδιαιτέρως γιά ἐμᾶς, τούς συμπατριῶτες τους. Ἀπό ἐμᾶς ὅμως ἐξαρτᾶται, ἐάν ἔχουμε τή διάθεση νά συμπληρώσουμε τή δέηση πρός τόν Παντοκράτορα Θεό, γιά νά μᾶς χαρίσει τήν πολυπόθητη ἐθνική ἐλευθερία, ἀφοῦ πρωτίστως ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τήν σκλαβιά τῶν παθῶν μας.
 
Βιβλιογραφία:
Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Νέον μαρτυρολόγιον: ἤτοι μαρτύρια τῶν νεοφανῶν μαρτύρων τῶν μετά τήν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως…, Γ΄ ἔκδοση, ἔκδ. «Ἀστήρ», Ἀθήνα 1961.
Παπαγαθαγγέλου, Π., Μορφές πού ἁγίασαν τήν Κύπρο, Δ΄ ἔκδοση, Λευκωσία 1988.
Κόντογλου, Φ., Ἡ πονεμένη ρωμιοσύνη, ἔκδ. Ἀγκύρα, Ἀθήνα 2015.
Ἰωακείμ, Φ., Ὁ ἅγιος νεομάρτυς Πολύδωρος ὁ Κύπριος, http://immorfou.org.cy/local-saints/1721-poli3918.html.
 
Μ. Κασσιανίδη ‘Ἅγιος νεομάρτυς Πολύδωρος, ὁ ἀγωνιστής τῆς Πίστεως’, ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Εκκλησιατική, ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΥΠΡΟΥ 506, σσ.687-690.

Άγιος Πολύδωρος ο νεομάρτυς.

Ἅγιος νεομάρτυς Πολύδωρος

Άγιος Γεώργιος Νεομάρτυρας ο Κύπριος

Η συμβολή του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού εις την ιστορίαν του κυπριακού 1821
Αρχιμανδρίτου Γεωργίου Χριστοδούλου
Αρχιγραμματέα Ιεράς Συνόδου Εκκλησίας της Κύπρου
Η ισχυρή προσωπικότητα του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού διακρίνεται στη λήψη της απόφασης για την ίδρυση Ελληνικής Σχολής στη Λευκωσία (Ιανουαρίου α΄, του έτους 1821). Στα θεμέλια του σημερινού Παγκυπρίου Γυμνασίου, που αποτελεί μετεξέλιξη της Ελληνικής Σχολής, θα πρέπει να αναζητηθεί, επίσης, και το θεμέλιο του κυπριακού διαφωτισμού, που διανύει την ίδια απόσταση, όπως και ο λοιπός ελληνικός διαφωτισμός, μεταξύ των μεγάλων πόλεων, Κωνσταντινουπόλεως, Ιασίου, Σμύρνης, Αθηνών και Πάτμου, με ενδιάμεσο σταθμό την παράδοση των ελληνιστών και ησυχαστών λογίων, κυρίως του Χιακού λειμωναρίου (Μακαρίου του Νοταρά, Νικηφόρου του Χίου, Νείλου του Καλογνώμου, Πολυδώρου του Κυπρίου). Υπό την πατρώαν γην, κάτω από τα θεμέλια της Ελληνικής Σχολής θα πρέπει να αναζητηθεί, επίσης, η ιστορία της Παιδείας ανάμεσα σε θραύσματα αρχαίων αγγείων, βυζαντινών ή μεσαιωνικών τοίχων, τειχών ή νεωτέρων επιγραφών. Όλων αυτών των ιστορικών σπαραγμάτων και ενθυμήσεων του παρελθόντος αψευδείς μάρτυρες καθίστανται εν γενεαίς γενεών οι μαθητόπαιδες του Παγκυπρίου Γυμνασίου, οι οποίοι εισερχόμενοι των προπυλαίων του Σχολείου, με έκπληξη θαυμάζουν και υποκλίνονται σε όσα αναδύονται από τα έγκατα της ελληνίδος γης και φωνής και τέχνης. Η Ιδρυτική Πράξη της Ελληνικής Σχολής που αποτελεί το σημαντικότερο σωζόμενο έγγραφο του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, το οποίο ενυπογράφως καταχωρεί στον Κώδικα Α΄ της Αρχιεπισκοπής, υπενθυμίζει συνεχώς, πόσον υπόχρεως οφείλει να είναι η κυπριακή παιδεία προς τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό!
Η πνευματική ανύψωση της Εκκλησίας και του ποιμνίου αποτελεί, επίσης, ένα των βασικών του στόχων. Αυτός επιτελείται με την ανοικοδόμηση νέων ναών, ενίσχυση αποσαθρωμένων μονών και εμπλουτισμό τους με ιερά σκεύη, εικόνες και βιβλία. Μάρτυρες αδιάψευστοι, η τροφός μονή της Παναγίας του Μαχαιρά, ο ναός της Χρυσελεούσης Στροβόλου, το παρακείμενο προς αυτήν παρεκκλήσιο του αγίου Γεωργίου, η Μονή του αποστόλου Βαρνάβα στη Σαλαμίνα. Η παρουσία λειτουργικού χαρακτήρα χειρογράφων, προϊόντων εκ του περιφήμου αντιγραφικού εργαστηρίου χειρογράφων του εκ Κύπρου Λουκά επισκόπου Μποζέου Ουγγροβλαχίας, οφείλεται κατά μέγιστο μέρος στον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό, καθώς επίσης και η μεταφορά στην Κύπρο λειτουργικών βιβλίων με καταγραμμένο τόπο έκδοσης. «Ἐν ταῖς κλειναῖς Βενετίαις» ή «Ἐνετίησιν», 1795, 1806 κ.ε. αποτελεί αποκλειστική προσφορά του ιδίου.
Οι ιδιόχειρες αφιερωματικές ενθυμήσεις εντός λειτουργικών μηναίων και ιδιαιτέρως εντός των προς λειτουργική χρήση βιβλίων της Μονής του Αποστόλου Βαρνάβα, αποκαλύπτουν την προσπάθεια του Κυπριανού για λειτουργική ανανέωση της Εκκλησίας της Κύπρου. Εκάστου σημειώματος προτίθεται διά μονοκονδυλιάς το μονόγραμμα του αρχιεπισκόπου, και σφραγίζει η διά κινναβάρεως υπογραφή του. Παρατίθεται, επίσης, ιδιοχείρως υπό του Κυπριανού, η ακριβής ημερομηνία αφιερώσεως των λειτουργικών βιβλίων: Φεβρουαρίου α΄, ημέρα μνήμης του αγίου μεγαλομάρτυρος Τρύφωνος προστάτου της γεωργικής τέχνης. Η επίκληση και μόνον του ονόματος του αγίου Τρύφωνος αποδιώκει μακράν των χωραφίων τα θηρία τα βλάπτοντα τα γεννήματα και κυρίως την ακρίδα. Η παρουσία του Κυπριανού στη Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα – Μονής δομημένης μέσα στον απέραντο κάμπο της γεωργικής Μεσαορίας – κατά τη συγκεκριμένη ημέρα, υπηρετεί ενδεχομένως μία λειτουργική αναγκαιότητα. Επιτελεί τη Θεία Λειτουργία και τον αγιασμό, ως ορίζει η εκκλησιαστική τυπική διάταξη.
Στην προσπάθειά του ο Κυπριανός να προκαλέσει την εξ ύψους βοήθεια, «κατὰ τῶν φθοροποιῶν τῆς ἀκρίδος θηρίων» εφοδιάζει τους ναούς της νήσου με εικόνες του αγίου Τρύφωνος. Ο άγιος Τρύφων παρίσταται νέος, αγένειος μετά περιλαιμίου και ζώνης επιχρύσου, στο δεξί χέρι φέρει μετά του εσταυρωμένου, φοινικίδα και κλαδευτήρι, στο αριστερό κρατεί χήνα και ειλατάριον επί του οποίου αναγράφεται η ακόλουθη φράση: «Κύριε ὁ Θεός, ἐξαπόστειλον τὸν ἄγγελόν σου τοῦ πατάξαι πᾶν γένος κακούργων θηρίων τῶν ἀδικούντων ἀμπέλους, χώρας καὶ κήπους τῶν δούλων σου». Στη βάση της εικόνας καταγράφεται συνήθως με κεφαλαιογράμματη γραφή κείμενο εξορκιστικού χαρακτήρα κατά των κακίστων θηρίων των αδικούντων αμπέλους, σιτοφόρα και κήπους χρησίμων λαχάνων. Συνήθης επιγραφή της εικόνας είναι: Ο Άγιος Τρύφων ο μεγαλομάρτυς. Αξιοσημείωτη είναι η πληροφορία την οποία καταθέτει ο Ιωάννης Τσικνόπουλλος σχετικά με τον αριθμό των σωζομένων, αλλά και χρονολογημένων εικόνων του Αγίου Τρύφωνος στην Κύπρο. «Ἀπὸ τὰς ἀνὰ τὴν Κύπρον σῳζομένας εἰκόνας τοῦ Ἁγίου Τρύφωνος, τὰς ζωγραφισθείσας εἰς τὸ Ἁγιογραφικὸν ἐργαστήριον τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς κατὰ τὰ ἔτη 1820 καὶ 1821 ἔχουν ἀνευρεθεῖ ἑκατὸν δύο … Ἂν εἰς τὰς 102 αὐτὰς συνυπολογίσωμεν ὅσας δὲν ἐπεκάλυψεν ἡ γενομένη ἔρευνα καὶ ὅσας κατέστρεψεν ὁ χρόνος, δυνάμεθα νὰ συμπεράνωμεν ὅτι αἱ ὑπὸ τοῦ ἐθνομάρτυρος εἰς ἱεροὺς ναοὺς ἀκριδοπλήκτων περιοχῶν ἀποσταλεῖσαι ὁμοιόγραφοι εἰκόνες τοῦ ἁγίου Τρύφωνος ἦσαν περισσότεραι τῶν 150. Ἀπὸ αὐτὰς ὅπως φανερώνει ἡ ἐπὶ τῶν ἀποκαλυφθεισῶν χρονολόγησις, τὰ ἓξ δέκατα ἐζωγραφίσθησαν κατὰ τὸ 1820 καὶ τὰ τέσσαρα δέκατα κατὰ τὸ 1821».
Τα στοιχεία τα οποία συνθέτουν τη σχέση του Κυπριανού με την τιμή του αγίου Τρύφωνος είναι τα ακόλουθα:
α) η ημέρα μνήμης του Αγίου Τρύφωνος,
β) η εις λειτουργικήν χρήσιν Ακολουθία του,
γ) η σεπτή εικόνα του μάρτυρα διά της οποίας εκδιώκεται το φθοροποιό θηρίο της ακρίδας. Το τελευταίο στοιχείο παραπέμπει και συνδέεται με το Προτρεπτικό γράμμα του αρχιεπισκόπου Κυπριανού το οποίο αποστέλλεται προς όλους τους κατοίκους της νήσου λίγο χρόνο πριν από την έναρξη της επανάστασης. Το πρωτότυπο έγγραφο έχει απωλεσθεί, το κείμενό του, ωστόσο, σώζεται καταχωρημένο στις σελ. 185-187, του Κώδικος Α΄ της Αρχιεπισκοπής Κύπρου…
Συνοψίζοντας τα βασικά σημεία του προτρεπτικού γράμματος του αρχιεπισκόπου Κυπριανού κατά της ακρίδος, τα συμπεράσματα που εξάγονται είναι τα ακόλουθα:
α) Ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός μεταχειρίζεται διάφορους τρόπους, για να διασκεδάσει τις υποψίες και να κατευνάσει τον θυμό των Τούρκων όσον αφορά την ιδέα της Φιλικής Εταιρείας – για τις ενέργειες της οποίας είναι ενήμερος – και της επικείμενης έκρηξης της επανάστασης.
β) Η κάθοδος των Φιλικών στην Κύπρο δυνατόν να συνέπεσε κατά σκόπιμον συγκυρία με την παραμονή του εθνομάρτυρα στη Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα.
γ) Η εορτή, η λειτουργία και ο αγιασμός του Αγίου Τρύφωνος παρουσιάζεται ως πρόφαση και αιτιολογία της επίσκεψης στη Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα.
δ) Η αφιέρωση των λειτουργικών βιβλίων αποτελεί πέραν του προσωπικού λόγου τον οποίο καλύτερα από κάθε άλλον γνωρίζει ο Κυπριανός, «ὑπὲρ ψυχικῆς ἡμῶν σωτηρίας», ισχυρό τεκμήριο αποφυγής υποψιών εκ μέρους των Τούρκων και του ηγουμένου της μονής του αποστόλου Βαρνάβα, φίλα διακειμένου προς αυτούς.
ε) Τέλος, το προτρεπτικόν κατά του παμφάγου και ολεθρίου θηρίου γράμμα επι­σφραγίζει όλες τις ανωτέρω πράξεις σε μία προσπάθεια αθώωσης όλων των κινήσεων του Κυπριανού στα μάτια του δυνάστη.
Η γραφίδα του κυπρίου αρχιθύτου παρά την «υποκριτική» επικάλυψη, προδίδεται και αποκαλύπτει ρήματα εθνικού ενθουσιασμού: «ὁσάκις ἀντεπολέμησαν οἱ ἄνθρωποι αὐτοῦ τοῦ θηρίου καὶ κατεδάμασαν τὴν ὁρμήν του μὲ παντοίους τρόπους καὶ κατέλυσαν τὴν δύναμίν του, ἠλευθέρωσαν ὅλην τὴν πατρίδα τους ἀπὸ τὸ παμφάγον θηρίον». Υπό την φράσιν «θηρίον φθοροποιοῦ ἀκρίδος» θα πρέπει να νοηθεί η οθωμανική φρικαλεότητα, γεγονός το οποίο μεταβάλλει το προς πάντας τους κατοίκους της νήσου προτρεπτικόν γράμμα σε επαναστατική προκήρυξη και τούτο μάλιστα λίγα μόνον έτη προ της εκρήξεως της επαναστάσεως.
Κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο ερμηνεύεται το προς τον αρχιεπίσκοπο Κυπριανό από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, αποσταλέν γράμμα: «Μακαριώτατε κρίνω χρέος μου ἀπαραίτητον νὰ εἰδοποιήσω τὴν Ὑμετέραν Μακαριότητα ὅτι ἡ ἔναρξις τοῦ σχολείου ἐγγίζει».
Η Κύπρος, όμως, δέσμια των γεωγραφικών δεδομένων, όσον αφορά εις την γειτνίασή της με τις μικρασιατικές ακτές, εξαντλεί τη συνεισφορά της κατά την «έναρξη του Σχολείου», δηλαδή της ελληνικής επανάστασης, σε εράνους και χρηματικά ποσά. Η εθναρχούσα Εκκλησία της Κύπρου διά του Αρχιεπισκόπου της όχι απλώς αποποιείται τη μύηση στη Φιλική, αλλά και φιλοξενεί φιλικούς στην κρύπτη της Ελληνικής Σχολής, γεγονός το οποίο έμελλε να αποτελέσει το προοίμιο των τραγικών σκηνών που θα επακολουθούσαν …
Η ζωή και η δράση του αρχιεπισκόπου Κυπριανού δεν απετιμήθη επαρκώς λόγω της ένδειας των ιστορικών πηγών. Ο μαρτυρικός, όμως, θάνατός του καταγράφηκε στη μνήμη του λαού του ως δυνατό βίωμα ότι η Εκκλησία του Χριστού εξαρτά την πίστη της όχι επί των Καισάρων και ηγεμόνων, αλλά επί του αίματος του μαρτυρίου, επί του σταυρού όπου καθορίζεται ότι τὸ κατὰ Χριστὸν ἀπολύτως βιῶσαι ἀδύνατον, δυνατὸν ὅμως τὸ ἐν Χριστῷ ἀποθνήσκειν.
Ο Κύπρου Κυπριανός ουχὶ ὡς ἠβούλετο ἀλλ’ ὡς ἠδύνατο, το κατὰ Χριστόν, ως ήτο δυνατόν εβίωσε· ἐν Χριστῷ όμως απέθανε και ἀποθανὼν κατεγράφη εἰς τὴν αἰωνίαν μνήμην τοῦ Θεοῦ.
Πηγή: Παρέμβαση Εκκλησιαστική, Μάιος – Αύγουστος 2021, τεύχος 49ο, σελ. 598-601.
<a href="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/08/Η-συμβολή-του-Αρχιεπισκόπου-Κυπριανού-1821.pdf">Η συμβολή του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού 1821</a>

h-symbolh-tou-arxiepiskopou-kyprianou-1821.jpg

Η συμβολή του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού εις την ιστορίαν του κυπριακού 1821

† Ιερομόναχος Κύριλλος Καστανοφύλλης
Ηγούμενος Ιεράς Μονής Προυσού
Άγνωστος στους πολλούς ο «πανοσιώτατος» και «μουσικολογιώτατος» ιερομόναχος Κύριλλος Καστανοφύλλης, ηγούμενος της Ιεράς Μονής της Παναγίας στον Προυσό Ευρυτανίας. Πνευματική προσωπικότητα με ουσιαστική, αθόρυβη εθνική προσφορά κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας και της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821.
Γεννήθηκε στο χωριό Καστανιά των Αγράφων γύρω στο 1775. Ορφανός από πατέρα, με δίψα μαθήσεως κατέφυγε σε μικρή ηλικία στο κοντινό Μοναστήρι της Παναγίας στον Προυσό για τα πρώτα γράμματα. Σε ηλικία δεκαεννέα ετών (1794) εκάρη Μοναχός και λίγο αργότερα χειροτονήθηκε Διάκονος και εν συνεχεία Πρεσβύτερος.
Ο βαθύς πόθος της ψυχής του να γνωρίσει μεγάλες ασκητικές μορφές οδήγησε τα βήματά του το 1796 στο Άγιον Όρος. Εκεί μαθήτευσε κοντά στον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, του οποίου πολλά συγγράμματα «καλλιγραφίᾳ χρώμενος ἰδίαις χερσίν καλλιέγραψεν». Από τα δεκαεννέα συνολικά έτη που παρέμεινε στο Άγιον Όρος, τα επτά βρισκόταν υπό την πνευματική καθοδήγηση του αγίου Νικοδήμου ως υποτακτικός του. Ο ίδιος μάς πληροφορεί ότι «ἀποβιώσαντος τοῦ ὁσίου Νικοδήμου καὶ ἀπορφανισθέντος τοιούτου πατρὸς καὶ διδασκάλου», ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση των προεστώτων του βιλαετίου Καρπενησίου και αναχώρησε από τον Άθωνα το 1814 για το Μοναστήρι της Παναγίας στον Προυσό.
Πράγματι, στις 23 Ιουνίου 1813, «δι’ αἰτήσεως τῶν πατέρων καὶ τῶν τιμιωτάτων προεστώτων τοῦ βιλαετίου τοῦ Καρπενησίου», κλήθηκε να έρθει στο Μοναστήρι της Παναγίας στον Προυσό, για να το σώσει από τον κίνδυνο του αφανισμού. Είχε ένα βαθύτερο νόημα η πρόσκληση. Είναι οι παραμονές της ενάρξεως της Επαναστάσεως του 1821 και η παρουσία του ήταν αναγκαιότατη.
Πολλές φορές χρειάσθηκε να συναντηθεί με τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ μεταξύ των ετών 1815 και 1820 στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και με άλλες προσωπικότητες. Από τη σχετική αλληλογραφία τους υπάρχουν ενδείξεις ότι είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία. Στο Μοναστήρι έβρισκαν συχνά καταφύγιο κλέφτες και αρματολοί. Στην Προυσιώτισσα με τις φροντίδες του άξιου ηγουμένου είχε φιλοξενηθεί για πολύ καιρό ο στρατάρχης της Ρούμελης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, και μάλιστα στον καιρό της ασθένειάς του. Ο Κύριλλος δέχθηκε και τον Μάρκο Μπότσαρη που θέλησε να προσκυνήσει την Παναγία και να ζητήσει τη βοήθειά της πηγαίνοντας για τη μάχη στο Κεφαλόβρυσο. Όταν, τελικά, οι σύντροφοι του Μάρκου έφεραν τον νεκρό ήρωα στον νάρθηκα της Μονής, εκείνος συγκινημένος διάβασε το πρώτο Τρισάγιο. Γνώριζε, λοιπόν, καλά ο ηγούμενος Κύριλλος ότι «καθ ὅλον τὸ μακρὸν διάστημα τῆς δουλείας ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἦταν ἀναγκασμένη νὰ σηκώνῃ δύο βάρη, ἕνα τὸ δικὸ της κι ἕνα ἐκεῖνο τοῦ Ἔθνους».
Ο Κύριλλος υπήρξε «ἀλείπτης» (πνευματικός προπονητής) αρκετών νεομαρτύρων. Στήριξε, έτσι, πνευματικά και προετοίμασε για το μαρτύριο τον νεομάρτυρα άγιο Ιωάννη τον «ἐξ Ἀγαρηνῶν» από την Κόνιτσα, που μαρτύρησε στο Βραχώρι (σημερινό Αγρίνιο) στις 23 Σεπτεμβρίου 1814. Ύστερα από μερικά χρόνια έκανε την εκταφή του κρυφά, παρέλαβε τα άγια λείψανά του και τα απέκρυψε στο Μοναστήρι. Έτσι, διασώθηκαν μέχρι σήμερα.
Ο ιερομόναχος Κύριλλος Καστανοφύλλης, ως Πνευματικός στήριξε πολλούς Χριστιανούς που κατέφευγαν κοντά του. Συνέβαλε δε τα μέγιστα στην πνευματική αφύπνιση, αναγέννηση και παρηγορία των υπόδουλων Ελλήνων της ευρύτερης περιοχής των Αγράφων. Ιδρυτής της Σχολής των Ελληνικών Γραμμάτων της Ρούμελης το 1820, φρόντισε να επικυρωθεί η ίδρυσή της με πατριαρχικό Σιγίλλιο από τον φίλο του Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄. Κατέστη αναμφίβολα και ο αναμορφωτής και ανακαινιστής της Ιεράς Μονής της Παναγίας Προυσιώτισσας.
Τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια της ζωής του επέστρεψε στο Άγιον Όρος, «ἔγκλειστος» πλέον σε ένα κελλί της Κουτλουμουσιανής Σκήτης του Αγίου Παντελεήμονος. Πέθανε γύρω στο 1835.
Ο Κύριλλος συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων λογίων του Αγίου Όρους της εποχής του μαζί με τον άγιο Νικόδημο, τον Χριστόφορο Προδρομίτη κ.α. Συνέγραψε και αντέγραψε σειρά έργων πατερικών, μουσικών, νομοκανονικών, την «Ἱερὰν Διήγησιν περὶ τῆς θαυματουργοῦ εἰκόνος τῆς Παναγίας τῆς Προυσιωτίσσης», Πατριαρχικά Σιγίλλια, μουσικούς κώδικες κ.λ.π.» Πρόκειται για έναν δόκιμο συγγραφέα και ακαταπόνητο εργάτη του Ευαγγελίου, που διακρίθηκε «ἐν ὁσιότητι καὶ δικαιοσύνῃ». Για μία προσωπικότητα με αθόρυβη εκκλησιαστική και εθνική προσφορά στους δύσκολους εκείνους χρόνους, που επαλήθευσε το ότι «ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὑπῆρξε καὶ παραμένει ἐς ἀεὶ ἡ μεγάλη πνευματικὴ δύναμις τοῦ Ἑλληνικού Ἔθνους καὶ γι αὐτὸ ἡ παρουσία τῆς εἶναι αἰσθητὴ σὲ ὅλες τὶς πτυχὲς τοῦ ἐθνικοῦ μας βίου».
Πηγή: Ορθόδοξο Χριστιανικό Περιοδικό Αδελφότητος Σωτήρος, Έτος 62ο – 1 Ιουνίου 2021, τεύχος: 2244, σελ. 259-260.
<a href="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/06/Ιερομόναχος-Κύριλλος-Καστανοφύλλης.pdf">Ιερομόναχος Κύριλλος Καστανοφύλλης</a>

† Ιερομόναχος Κύριλλος Καστανοφύλλης

Η χήρα του Νεομάρτυρος

Ο άγιος Νεομάρτυς Γεώργιος (Ιωάννης) ο Κύπριος
Μαρτύρησε στις 23 Απριλίου 1752 στην Πτολεμαΐδα της Παλαιστίνης. Ήταν νέος στην ηλικία, ωραίος στην όψη, φρόνιμος στον νου και σώφρων στα ήθη. Εξαιτίας της φτώχιας και της σκλαβιάς έφυγε από την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κύπρο, από μικρό παιδί, και πήγε στην Πτολεμαΐδα, Άκρι ή Άκκρα, της Παλαιστίνης, για να εργαστεί να ζήσει. Εκεί μπήκε στην υπηρεσία ενός Ευρωπαίου πρέσβη. Δουλειά του μεταξύ των άλλων ήταν να ψωνίζει τρόφιμα για την οικία του αφέντη του. Είχε, δε, συνήθεια να πηγαίνει σε μια Τούρκισσα πτωχή, για να αγοράζει φρέσκα αυγά. Η Τουρκάλα εκείνη είχε μια κόρη σε ηλικία γάμου, η οποία πολλές φορές έβγαινε και συνομιλούσε ελεύθερα με τον Γεώργιο, ακόμα κι όταν απουσίαζε η μητέρα της. Κάποιες γειτόνισσες βλέποντας πως ο νέος δεν αγοράζει αυγά από αυτές φθόνησαν και έβαλαν στον νου τους να του κάνουν κακό.
Κάποια μέρα, λοιπόν, που ο άγιος πήγε να αγοράσει αυγά, απουσίαζε η Τουρκάλα, του άνοιξε η κόρη και κατά τη συνήθειά του μπήκε στο σπίτι να πάρει τα αυγά. Συνεννοημένες, τότε, οι γειτόνισσες όρμησαν στο σπίτι, άρπαξαν τον νέο και άρχισαν να φωνάζουν δυνατά πως είπε ότι θα γίνει Τούρκος και θα παντρευτεί την κοπέλα. Συγχρόνως, μαζεύτηκαν και πολλοί Τούρκοι, τον άρπαξαν και τον πήγαν στον δικαστή ψευδομαρτυρώντας πως θα γίνει Τούρκος. Ο κριτής τον ρώτησε αν είναι αλήθεια όλα αυτά. Ο Γεώργιος τού απάντησε με πολύ θάρρος ότι ουδέποτε είπε τέτοια κουβέντα, ούτε καν του πέρασε από τον νου τέτοια σκέψη και πως εκείνοι από κακία τον συκοφάντησαν και ότι Χριστιανός γεννήθηκε και Χριστιανός θέλει να πεθάνει.
Άρχισαν, τότε, να του τάζουν δώρα μεγάλα, δόξες, τιμές, αξιώματα, αλλά δεν μπόρεσαν να καταφέρουν τίποτα. Χρησιμοποίησαν ύστερα διάφορες τιμωρίες, αλλά και πάλι δεν μπόρεσαν να κάμψουν το φρόνημα του αγίου. Έτσι, εξέδωσε ο κριτής την τελική του απόφαση· Θάνατος.
Ήταν ημέρα Παρασκευή, ημέρα λατρείας για τους Μουσουλμάνους. Αφού βγήκαν από το τζαμί τους, που ήταν κοντά στη θάλασσα, στάθηκαν όλοι έξω στη μεγάλη πεδιάδα και έκαναν συμβούλιο. Έφεραν τον άγιο σιδηροδέσμιο και τον έβαλαν στη μέση, του ανακοίνωσαν την εναντίον του απόφαση και άρχισαν να τον κολακεύουν και να τον παρακαλούν να γίνει μουσουλμάνος. Ο άγιος τούς ήλεγξε με πολλή τόλμη για τις ενέργειές τους, οπότε βλέποντας τη σταθερότητά του, στάθηκαν όλοι κυκλικά γύρω του κρατώντας τα πιστόλια τους και του είπαν πως, αν δεν αλλάξει γνώμη, θα τον σκοτώσουν. Ο άγιος αντί άλλης απαντήσεως ύψωσε τα αλυσοδεμένα χέρια του στον ουρανό και με μεγάλη φωνή είπε:
Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ δέξαι τὸ πνεῦμα μου καὶ ἀξίωσόν με τῆς Βασιλείας Σου.
Μόλις τα είπε αυτά τον πυροβόλησαν όλοι αμέσως με τα πιστόλια τους. Και καθώς έπεσε κάτω όρμησαν με τα μαχαίρια τους και έκαναν κυριολεκτικά κόσκινο το μαρτυρικό εκείνο λείψανο.
Ενώ ακόμα δεν είχαν χορτάσει την κακία τους, εξεγέρθηκε εναντίον τους η ίδια η φύση. Ενώ στη θάλασσα επικρατούσε γαλήνη, έγινε ένας μεγάλος αναβρασμός, η θάλασσα αγρίεψε, κι, ενώ ήταν σε απόσταση βολής τυφεκίου και περισσότερο, βγήκε από τον συνηθισμένο τόπο της κι ήλθε πρώτα ως το λείψανο και φαινόταν πως το τιμά και το σέβεται, ξεπλένοντας το μαρτυρικό αίμα που έτρεχε από αυτό, ώσπου έγινε όλη σαν κόκκινος αφρός από κιννάβαρη. Και μετά όρμησαν τα νερά, σαν θηρίο ανήμερο, στο τζαμί των Αγαρηνών και σαν να ζητούσαν να το γκρεμίσουν. Τρομοκρατημένοι οι Τούρκοι, φοβούμενοι μήπως καταποντιστεί όλη η πόλη, έτρεξαν στους Χριστιανούς και τούς ανάγκασαν να πάνε να πάρουν το τίμιο λείψανο και να το θάψουν.
Όταν το σήκωσαν με πολλές τιμές και το έθαψαν, ησύχασε η θάλασσα και, αφού καθάρισε ωσάν δούλη το αγιώτατο αίμα του μάρτυρος, αποσύρθηκε στον τόπο της.
Για τρεις συνεχόμενες νύχτες ουράνιο φως κατέβαινε στον τάφο του αγίου και όλη η πόλη έφεγγε από ένα γλυκύτατο φως από εκείνο τον πύρινο στύλο που ερχόταν από τον ουρανό. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος οι Χριστιανοί συνήθιζαν να πηγαίνουν μικροί και μεγάλοι και πολλοί ασθενείς στον τάφο του αγίου και να ανάβουν πολλά κεριά. Πολλά θαύματα έγιναν στον τάφο του αγίου. Μολονότι συνηθίζεται η ανακομιδή των λειψάνων των αγίων, ο τάφος του αγίου παρέμεινε ανέπαφος μεταξύ του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου και του κτηρίου της Ιεράς Μητροπόλεως Πτολεμαΐδος, μέχρι το 1963. Τότε, κατόπιν συνεννοήσεως του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Μακαρίου Γ΄ και του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Βενεδίκτου ανοίχθηκε ο τάφος παρουσία του Μητροπολίτου Ναζαρέτ Ισιδώρου, του ηγουμένου της Ιεράς Μονής Μαχαιρά Ελπιδίου, του μοναχού της Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, Νικάνδρου, και άλλων κληρικών της Παλαιστίνης.
Τοποθετήθηκαν σε κατάλληλη θήκη και αρχικά διαφυλάχθηκαν στον πλησίον Ναό του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Μεταφέρθηκαν στην Κύπρο στις 13 Απριλίου 1967 από αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Κύπρου, με επικεφαλής τον Χωρεπίσκοπο Τριμυθούντος Γεώργιο και κατόπιν Μητροπολίτη Νικαίας.
Σήμερα ευρίσκονται στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στον Άγιο Δομέτιο Λευκωσίας.
Πηγή: Ιστολόγιο Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας
<a href="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/05/Άγιος-Γεώργιος-ο-Κύπριος.pdf">Άγιος Γεώργιος ο Κύπριος</a>

Ο άγιος Νεομάρτυς Γεώργιος (Ιωάννης) ο Κύπριος

Πιεράκης Δημητρίου
Η Κύπρος κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής έχει να επιδείξει μια πληθώρα μαρτύρων και ηρώων, φανερών και αφανών, που έδωσαν το αίμα τους για την αγάπη του Χριστού και της πατρίδος. Άλλοι, πάλι, διαδραμάτησαν σπουδαίο ρόλο στηρίζοντας και βοηθώντας τον υπόδουλο κυπριακό λαό. Ανάμεσα στις σπουδαιότερες μορφές αυτής της περιόδου είναι και ο Πιεράκης Δημητρίου με καταγωγή την πόλη της Λάρνακας, πρόγονος της γνωστής οικογένειας Πιερίδη.
Οι ρίζες του Πιεράκη Δημητρίου φτάνουν από τη Ζάκυνθο. Συγκεκριμένα, ο Δημήτριος Κορέλλας, έμπορος από τη Ζάκυνθο, εγκαταστάθηκε στην πόλη της Λάρνακας κατόπιν διατάγματος του Δόγη της Βενετίας. Ο γιος του, Πέτρος, υπηρέτησε ως δραγομάνος του Βενετικού Προξενείου στην Κύπρο και απέκτησε έναν γιο, τον Ιωάννη, πατέρα του Πιεράκη Δημητρίου.
Δεν μας είναι γνωστό πότε, ακριβώς, γεννήθηκε ο Πιεράκης Δημητρίου, αλλά ξέρουμε ότι νυμφεύθηκε τη Μαριού Καρύδη, κόρη κάποιου μεγαλεμπόρου από την Κεφαλλονιά που δραστηριοποιείτο στη Λάρνακα κατά τον 18ο αιώνα. Απέκτησε τέσσερα παιδιά· τον Δημήτριο, την Αννέτα, τον Παύλο και τον Ιωάννη.
Εργάστηκε ως έμπορος και κτηματίας. Επίσης, εργάστηκε στο Προξενείο της Βενετίας στην Κύπρο κατέχοντας έτσι υψηλή κοινωνική θέση ανάμεσα στον υπόδουλο κυπριακό λαό. Ο Πιεράκης Δημητρίου διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό, ενώ ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός στη Χρονολογική του Ιστορία αναφέρει τον Πιεράκη Δημητρίου στον κατάλογο των «συνδραμούντων φιλοπατρίων Νήσου Κύπρου».
Ο Πιεράκης Δημητρίου αποκεφαλίστηκε στις 10 Ιουλίου 1821 μαζί με άλλους αρχιερείς και προκρίτους από όλη την Κύπρο και συγκαταλέχθηκε, έτσι, στη μεγάλη λίστα των ηρώων του έπους του 1821.
Από τη θυσία αυτή προέρχεται το οικόσημο της οικογένειας Πιερίδη. Η συκομορέα, ήταν το δένδρο πάνω στο οποίο απαγχονίστηκε ο Πιεράκης Κορέλλα. Η παράδοση λέει πως η λέξη του οικοσήμου, ΕΜΜΕΝΕΙΝ, ειπώθηκε από τον μελλοθάνατο ευγενή, λίγο πριν από τον απαγχονισμό του. Τέλος, οι εννιά μούσες που βρίσκονται πάνω στο οικόσημο, συμβολίζουν τη συνεχή και διαχρονική προσφορά της οικογένειας Πιερίδη στην κοινωνία και την τέχνη.
Πηγή: Αριστείδης Λ. Κουδουνάρης, Μερικαί Παλαιαί Οικογένειαι της Κύπρου, σσ.87-107, Λευκωσία 1972.
<a href="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου.pdf">Πιεράκης Δημητρίου</a>

			<style type='text/css'>
				#sc_gallery-1 {
					margin: auto;
				}
				#sc_gallery-1 .gallery-item {
					float: left;
					margin-top: 10px;
					text-align: center;
					width: 33.33%;
				}
				#sc_gallery-1 img {
					border: 2px solid #cfcfcf;
				}
				#sc_gallery-1 .gallery-caption {
					margin-left: 0;
				}
				/* see sc_gallery() in functions/theme-shortcodes.php */
			</style>
		<div id='sc_gallery-1' class='gallery galleryid-9483 gallery-columns-3 gallery-size-full '><dl class='gallery-item'>
				<dt class='gallery-icon landscape'>
					<a href='https://imkitiou.org/pierakis-dimitriou/%cf%80%ce%b9%ce%b5%cf%81%ce%ac%ce%ba%ce%b7%cf%82-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%b7%cf%84%cf%81%ce%af%ce%bf%cf%85-3/'><img width="1024" height="819" src="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" loading="lazy" srcset="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3.jpg 1024w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-281x225.jpg 281w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-960x768.jpg 960w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-141x113.jpg 141w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-768x614.jpg 768w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-1000x800.jpg 1000w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-500x400.jpg 500w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-183x146.jpg 183w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-50x40.jpg 50w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-94x75.jpg 94w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-3-200x160.jpg 200w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></a>
				</dt>
					<dd class='wp-caption-text gallery-caption'>
					To Αρχαιολογικό Μουσείο Πιερίδη στη Λάρνακα
					</dd></dl><dl class='gallery-item'>
				<dt class='gallery-icon portrait'>
					<a href='https://imkitiou.org/pierakis-dimitriou/%cf%80%ce%b9%ce%b5%cf%81%ce%ac%ce%ba%ce%b7%cf%82-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%b7%cf%84%cf%81%ce%af%ce%bf%cf%85-2/'><img width="209" height="279" src="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" loading="lazy" srcset="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου.jpg 209w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-169x225.jpg 169w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-85x113.jpg 85w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-109x146.jpg 109w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-37x50.jpg 37w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-56x75.jpg 56w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-150x200.jpg 150w" sizes="(max-width: 209px) 100vw, 209px" /></a>
				</dt>
					<dd class='wp-caption-text gallery-caption'>
					Το οικόσημο με τη συκομορέα, τις εννέα μούσες και το «ΕΜΜΕΝΕΙΝ»
					</dd></dl><dl class='gallery-item'>
				<dt class='gallery-icon portrait'>
					<a href='https://imkitiou.org/pierakis-dimitriou/%cf%80%ce%b9%ce%b5%cf%81%ce%ac%ce%ba%ce%b7%cf%82-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%b7%cf%84%cf%81%ce%af%ce%bf%cf%85-2-2/'><img width="326" height="369" src="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-2.jpg" class="attachment-full size-full" alt="" loading="lazy" srcset="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-2.jpg 326w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-2-199x225.jpg 199w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-2-100x113.jpg 100w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-2-129x146.jpg 129w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-2-44x50.jpg 44w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-2-66x75.jpg 66w, https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/Πιεράκης-Δημητρίου-2-177x200.jpg 177w" sizes="(max-width: 326px) 100vw, 326px" /></a>
				</dt>
					<dd class='wp-caption-text gallery-caption'>
					Μαρία Καρύδη, πίνακας Κωνσταντίνου Τακκατζιή(1845). Βρίσκεται στο Μουσείο Πιερίδη
					</dd></dl> 
			</div>

Πιεράκης Δημητρίου

ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ
ΚΑΙ Η ΕΠΤΑΚΑΝΔΗΛΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 1821
Τις σφαγές των Κυπρίων ιεραρχών και των προκρίτων κατά τον Ιούλιο του 1821 ακολούθησαν εξισλαμισμοί, δημεύσεις περιουσιών και εκκλησιαστικών καθιδρυμάτων, λεηλασίες και καταστροφές. Εκκλησίες βεβηλώθηκαν και μετατράπηκαν σε μουσουλμανικά τεμένη. Στο στόχαστρό τους μπήκε και ο πάνσεπτος ναός της Φανερωμένης. Όμως, άλλα ο άνθρωπος βούλεται και άλλα ο Θεός κελεύει. Η Παναγία ως άλλη Σώτειρα επέστη και έσωσε τον ναό της! Ιδού το θαύμα: «Μανιώδης ἀπὸ τὴν ἀνθελληνική του λύσσα ὁ Κιουτσιούκ-Μεχμέτ μεταξὺ τῶν ἄλλων του τερατουργημάτων ἤθελε νὰ διαπράξει καὶ τοῦτο. Ἐπιθυμεῖ νὰ μετατρέψει εἰς τζαμίον τὴν ἐν Λευκωσίᾳ Ἐκκλησία τῆς Παναγίας τῆς Φανερωμένης. Τοῦτο γνωσθὲν ἐπροκάλεσε ὡς ἦν ἑπόμενο ἀγωνία καὶ φρικίαση εἰς πάντας τοὺς χριστιανούς. Τότε οἱ περὶ τοῦ ναοῦ ἐνδιαφερόμενοι ἀπὸ φόβο μετέφερον κρυφίως εἰς τὴν Ἀρχιεπισκοπὴν πρὸς φύλαξιν τὰ τὲ ἱερὰ ἄμφια καὶ σκεύη. Ἐγεννήθη σκέψις νὰ μεταφερθοῦν καὶ οἱ εἰκόνες, ἀλλ’ ἡ ἰδέα αὐτὴ ἐγκατελείφθη, διότι ὑπῆρξαν οἱ γνωματεύσαντες νὰ μείνουν αἱ εἰκόνες καὶ «ἂς δείξουν τὸ θαῦμα τους». Καλύψαντες, λοιπόν, αὐτὰς διὰ μελάνου σκεπάσματος τὰς ἐγκατέλειψαν καὶ ἀνέμενον μετὰ τρόμου τὴν φρικιαστικὴν αὔριο καθ’ ἧν θὰ ἐλάμβανε χώραν τὸ φρικαλέον ἀνοσιούργημα.
Ἐπῆλθε, τέλος, ἡ νὺξ τῆς παραμονῆς τῆς φρικιαστικῆς αὔριον. Τὰς ψυχὰς τῶν χριστιανῶν κατεῖχεν ἡ ἀγωνία, ἀλλ’ ἡ χάρις τῆς βαστασάσης τὸν βαστάσαντα πάντα διεφύλαξε τὸν ἱερὸν ναὸν ἀπὸ τοῦ μολύσματος.
Ὁ Κιουτσιούκ-Μεχμέτ ἐκοιμήθη μὲ τὸ χαρέμι του ἥσυχος. Ἡ ἀγγελική του ψυχή δὲν εἶχε τύψεις. Αἴφνης, λοιπόν, τὴν νύκτα ἐγείρεται τῆς κλίνης περίτρομος καὶ διηγεῖται εἰς τὴν χανούμισσάν του, ὅτι ἠγέρθη κατόπιν τρομακτικοῦ ὀνείρου καὶ ἀρχίζει νὰ διηγῆται τοῦτο εἰς αὐτήν. Καθ’ ἣν στιγμήν, ὅμως, ἠγέρθη οὕτως ταυτοχρόνως ἠγέρθη καὶ ἡ χανούμισσα, ἥτις ἀρχίζει νὰ λέγει ὅτι καὶ αὕτη ἠγέρθη περίτρομος, ἰδοῦσα τὸ αὐτὸν ὄνειρον.
Ἡσυχάζουν ἀπὸ τὴν πρώτην συγκίνησιν καὶ ἐπαναλαμβάνουν τὸν ὕπνον των, ὁπότε μετ’ ὀλίγον ἐπανεγείρονται περισσότερο τρομαγμένοι καὶ ἐπαναλαμβάνουν τὴν αὐτὴν στιχομυθίαν. Κοιμοῦνται πάλι καὶ ἡ φρικίαση ἀπὸ τὸ ὄνειρό τους καταλαμβάνει ἐκ τρίτου εἰς μεγαλύτερο βαθμό.
Ἐπὶ τέλους ἐξημερώνει καὶ ὁ Κιουτσιούκ-Μεχμέτ παραλαβὼν τὸν Μεττέσαγαν καὶ τὸν Ταχίραγαν μεταβαίνουν εἰς τὸν ναόν. Ἐκεῖ ἀντὶ νὰ ἐπιτεθεῖ ὡς ἄγρια λαῖλαψ, ζητεῖ ἀπὸ τοὺς ἐν τῷ ναῷ μεγάλην λαμπάδα, τὴν ὁποίαν καὶ πλήρωσεν ἀκριβά, πλησιάσας πρὸς τὰς σκεπασμένας εἰκόνας ἀρχίζει νὰ ἀνασηκώνει τὸ σκέπασμα καὶ να ζητῆ πληροφορίας περὶ μιᾶς ἑκάστης εἰκόνος. Ὅταν ἔφθασε πρὸ τῆς εἰκόνος τῆς Παναγίας ἐζήτησε καὶ περὶ αὐτῆς πληροφορίας. Μόλις δὲ τοῦ εἶπον ὅτι εἶναι «ἡ Μεϊρὲμ ἀνά» (Μαρία, μήτηρ τοῦ Χριστοῦ – Παναγία) ἐξέβαλεν φωνὴν καὶ εἶπε «πούτουρ» καὶ ἤναψε τὴν λαμπάδα καὶ φυγὼν ἔδωκε διαταγὰς νὰ μὴν πειραχθῆ ὁ ναὸς καὶ νὰ μείνει Ἐκκλησία τῆς «Μεϊρὲμ ἀνά». Καὶ οὕτως ἐσώθη ἀπὸ τὴν βεβήλωση ἡ Ἐκκλησία τῆς Φανερωμένης καὶ μετ’ αὐτῆς βεβαίως καὶ ὁλόκληρος ἡ συνοικία, ἥτις θὰ ἐξετουρκίζετο».
Ο Κιουτσιούκ-Μεχμέτ χάρισε στον ναό της Φανερωμένης ασήμι και με αυτό κατασκευάστηκε το 1856 η επτακάνδηλος τριφουρένια κανδήλα, βάρους 5,95 κιλών και ύψους 70 εκ. σε ανάμνηση της θαυμαστής επέμβασης της Θεοτόκου. Η Επτακάνδηλος κατασκευάσθηκε από τον Χ΄΄ Ιωάννη Γ. Ελευθεριάδη, ο οποίος ονομαζόταν Κουγιουμτζής.
<a href="https://imkitiou.org/updt/wp-content/uploads/2021/04/ΤΟ-ΘΑΥΜΑ-ΤΗΣ-ΠΑΝΑΓΙΑΣ-ΤΗΣ-ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ.pdf">ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ</a>

to-thauma-ths-panagias-ths-fanerwmenhs.jpg